Cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18, triều đại Lê – Trịnh chìm trong biến động, ghi dấu một giai đoạn lịch sử đầy phức tạp và tranh cãi. Cuốn sách “Góc nhìn Sử Việt: Cần Vương – Lê Duy Mật Kháng Trịnh” của tác giả Phan Trần Chúc đã mạnh dạn khảo sát lại thời kỳ này, mang đến một góc nhìn mới mẻ và sâu sắc. Tựa sách không chỉ đơn thuần tường thuật lại sự kiện, mà còn tổng hợp, phân tích tỉ mỉ các tư liệu lịch sử, đặc biệt là những tư liệu quý giá từ phía nhà Lê, nhằm làm sáng tỏ bức tranh lịch sử đầy uẩn khúc.
Bối cảnh lịch sử được tác giả khắc họa rõ nét, bắt đầu từ sự kiện vua Lê Hy Tông bị chúa Trịnh bắt giữ làm con tin, đẩy triều đình nhà Lê vào khủng hoảng trầm trọng. Sự lộng quyền của họ Trịnh ngày càng lộ liễu, khơi mào cho những âm mưu cướp ngôi. Đồng thời, nhiều thành viên vương thất và quan lại nhà Lê, tiêu biểu là Lê Duy Mật, nung nấu ý chí chống lại sự thao túng của họ Trịnh.
Hành trình kháng chiến của Lê Duy Mật, người xưng vương hiệu Cần Vương tại Phú Xuân với quyết tâm phục hưng nhà Lê, được tác giả dành nhiều tâm huyết phân tích. Cuộc chiến dai dẳng, bền bỉ của ông chống lại ách thống trị của họ Trịnh, dù cuối cùng thất bại, vẫn là minh chứng hùng hồn cho ý chí kiên cường bảo vệ vương triều, góp phần làm rõ thêm cục diện lịch sử thời bấy giờ.
Không chỉ tập trung vào cuộc khởi nghĩa Cần Vương, cuốn sách còn đào sâu vào những diễn biến chính trị phức tạp trong triều đình, phân tích mối quan hệ căng thẳng giữa các phe phái. Mâu thuẫn giữa họ Trịnh và họ Phạm Ngũ Lão, việc họ Phạm lợi dụng danh nghĩa phù Lê để mưu cầu quyền lực riêng, cùng những tranh chấp nội bộ trong chính họ Trịnh, tất cả đều được tác giả lật mở và phân tích tỉ mỉ.
Bằng việc nghiên cứu kỹ lưỡng các tư liệu lịch sử, tác giả đã tái hiện chân dung và sự nghiệp của những nhân vật then chốt như Lê Duy Mật, Trịnh Kiểm, Phạm Ngũ Lão… Hành trình, tư tưởng và cách hành xử của mỗi nhân vật được phân tích sâu sắc, giúp người đọc thấu hiểu hơn về bản chất lịch sử và những con người đã làm nên lịch sử.
Cuốn sách cũng không bỏ qua bức tranh kinh tế – xã hội đương thời. Tình trạng suy yếu của nhà Lê, sự lớn mạnh của phong kiến họ Trịnh, cùng những biến chuyển trong nông nghiệp, thương nghiệp và văn hóa xã hội được tác giả phân tích kỹ lưỡng, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về bối cảnh lịch sử đầy biến động. “Góc nhìn Sử Việt: Cần Vương – Lê Duy Mật Kháng Trịnh” của Phan Trần Chúc hứa hẹn là một tác phẩm đáng đọc cho những ai quan tâm đến lịch sử Việt Nam thời Lê – Trịnh.
