Nhà sử học Đào Trinh Nhất mang đến cho độc giả một góc nhìn mới mẻ về lịch sử Việt Nam qua cuốn sách “Góc Nhìn Sử Việt: Lương Ngọc Quyến” xuất bản năm 2020. Tác phẩm là tập hợp các bài viết và luận điểm, phân tích sâu sắc những nghiên cứu và quan điểm của nhà sử học Lương Ngọc Quyến về các sự kiện lịch sử quan trọng của dân tộc. Qua chín chương sách, tác giả Đào Trinh Nhất đã khéo léo dẫn dắt người đọc khám phá những góc khuất, những suy tư đầy tính phản biện của Lương Ngọc Quyến về dòng chảy lịch sử Việt.
Mở đầu cuốn sách, chương một giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của Lương Ngọc Quyến, một trong những nhà sử học tiêu biểu của Việt Nam thế kỷ 20. Sinh năm 1926 tại Hà Nội, ông để lại một di sản đồ sộ với nhiều công trình nghiên cứu giá trị, đặc biệt là về thời kỳ phong kiến, góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề lịch sử còn gây tranh cãi. Tiếp theo, tác giả đi sâu phân tích quan điểm độc đáo của Lương Ngọc Quyến về thời kỳ Bắc thuộc lần thứ nhất. Khác với quan điểm truyền thống, ông cho rằng đây không phải là giai đoạn người Việt hoàn toàn bị áp bức, mà vẫn duy trì được văn hóa, chính trị và một mức độ tự chủ nhất định dưới ách đô hộ của nhà Hán. Tương tự, Lương Ngọc Quyến cũng không coi việc Gia Long khôi phục nhà Nguyễn là “phục quốc”, mà là sự tiếp nối chính thống của các triều đại phong kiến Việt Nam.
Chương ba tiếp tục khai thác tư duy lịch sử của Lương Ngọc Quyến về sự hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Việt Nam. Ông cho rằng chế độ này đã hình thành từ thế kỷ 10-11, dựa trên nền tảng văn hóa cổ truyền và mang những nét đặc thù riêng biệt so với phong kiến Trung Hoa. Các chương tiếp theo lần lượt phân tích quan điểm của Lương Ngọc Quyến về các triều đại phong kiến Việt Nam như Đinh, Lê sơ, Lê trung hưng, Mạc và Nguyễn, làm nổi bật những luận điểm đột phá của ông về tính chất dân tộc của các triều đại, vai trò của các nhân vật lịch sử như Lê Hoàn, Nguyễn Trãi trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Đặc biệt, tác giả nhấn mạnh vào góc nhìn mới mẻ của Lương Ngọc Quyến về sự kiện vua Lê nghe theo Nguyễn Trãi chống nhà Minh, một sự kiện có ý nghĩa then chốt trong lịch sử dân tộc.
Hai chương cuối cùng tập trung vào quan điểm của Lương Ngọc Quyến về sự kiện thống nhất đất nước năm 1802 và vai trò của phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19. Tác giả Đào Trinh Nhất khẳng định Lương Ngọc Quyến đã góp phần phá bỏ quan niệm cũ về Nguyễn Ánh “phục quốc”, đồng thời đánh giá cao vai trò của phong trào Cần Vương trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp. Tổng thể, “Góc Nhìn Sử Việt: Lương Ngọc Quyến” không chỉ là một công trình nghiên cứu công phu về tư tưởng sử học của Lương Ngọc Quyến, mà còn là một lời mời gọi độc giả đến với những góc nhìn mới, những cách tiếp cận lịch sử đa chiều và đầy tính phản biện. Cuốn sách hứa hẹn sẽ làm phong phú thêm hiểu biết của độc giả về lịch sử Việt Nam, đồng thời khẳng định giá trị to lớn của những nghiên cứu sâu sắc và đột phá của nhà sử học Lương Ngọc Quyến.
