“Hạt Cơ Bản” của Michel Houellebecq là một cuốn tiểu thuyết gây chấn động, một bản cáo trạng sắc bén về xã hội phương Tây hiện đại, đặc biệt là những di sản còn sót lại từ thập niên 60, 70. Câu chuyện xoay quanh hai anh em cùng mẹ khác cha, Bruno Clément và Michel Djerzinski, từ thời niên thiếu ở Meaux cho đến khi trưởng thành. Mang đậm yếu tố tự truyện, Houellebecq đã khéo léo lồng ghép trải nghiệm cá nhân vào bức tranh toàn cảnh xã hội thông qua lăng kính của hai nhân vật.
Tác phẩm đào sâu vào những góc khuất tăm tối nhất của con người và xã hội, phơi bày sự khốn khổ của kiếp người trong thời hiện đại. Dù thấm đẫm cảm xúc và chất chứa nhiều suy tư sâu sắc, việc viết ra những điều này cũng là một hành trình đầy đau đớn cho chính tác giả. Ngay từ khi ra mắt, “Hạt Cơ Bản” đã trở thành một hiện tượng văn học tại Pháp và tạo nên tiếng vang mạnh mẽ trên toàn thế giới.
Mở đầu câu chuyện, Michel Djerzinski, một nhà khoa học, quyết định từ bỏ công việc để theo đuổi những nghiên cứu mang tính đột phá cho nhân loại. Từ đây, mạch truyện quay ngược về quá khứ, tái hiện tuổi thơ của hai anh em Michel và Bruno, sau đó lại tiếp tục với cuộc sống trưởng thành đầy biến động của họ. Sự tương phản giữa Bruno, kẻ bị ám ảnh bởi dục vọng, và Michel, người sống nội tâm, lý trí và chịu ảnh hưởng bởi triết học Kant, tạo nên một trong những điểm nhấn quan trọng của tác phẩm.
Xoay quanh vấn đề hạnh phúc và mối quan hệ nam nữ, “Hạt Cơ Bản” khắc họa số phận cô đơn và bi kịch của hai anh em thông qua những chi tiết nhỏ nhặt trong cuộc sống thường nhật. Cả Bruno và Michel đều sống bên lề xã hội phương Tây đang trên đà biến đổi, luôn bị ám ảnh bởi cảm giác trống rỗng, vô vị và chán chường. Sự suy đồi của họ phản ánh sự sụp đổ của các giá trị trong một xã hội bị cuốn vào vòng xoáy tiêu dùng, đánh mất niềm tin, đối mặt với nguy cơ nhân bản vô tính và sự hủy hoại của tự do cá nhân. Houellebecq tin rằng tất cả những điều này, cùng với ảnh hưởng sâu rộng của phong trào giải phóng tình dục những năm 60, đang đẩy loài người đến bờ vực diệt vong.
Nhiều nhà phê bình văn học Pháp đánh giá “Hạt Cơ Bản” là tác phẩm chứa đựng nhiều ý tưởng đột phá nhất kể từ sau “Con quái vật” (Roi des Aulnes) của Michel Tournier năm 1970. Đọc “Hạt Cơ Bản” giống như một cuộc du hành ngược thời gian, trở về thập niên 60, 70 ở phương Tây, giai đoạn giao thoa giữa tinh thần giải phóng và sự bế tắc, khi con người phơi bày bản chất tự do nhưng cũng đầy tàn bạo của mình.
Những ý tưởng phong phú và táo bạo đã giúp “Hạt Cơ Bản” chinh phục độc giả toàn cầu. Nỗi khốn khổ của cá nhân, một vấn đề mang tính phổ quát, vẫn tiếp tục cộng hưởng mạnh mẽ với người đọc ở khắp nơi trên thế giới. Phiên bản tiếng Việt của “Hạt Cơ Bản” do dịch giả trẻ Cao Việt Dũng chuyển ngữ đã được đón nhận nồng nhiệt bởi cộng đồng yêu sách Việt Nam. Dù cái tên “Hạt Cơ Bản” nghe có vẻ khô khan, gợi liên tưởng đến khoa học, nhưng nó không hề làm giảm sức hút của tác phẩm đối với những người say mê văn chương, đặc biệt là những ai yêu thích phong cách của Michel Houellebecq.
“Hạt Cơ Bản” không chỉ đơn thuần là một cuốn tiểu thuyết, mà còn là một trải nghiệm văn học sâu sắc. Câu chuyện về hai anh em Bruno và Michel, với hai tính cách và lối sống đối lập, được xây dựng tỉ mỉ và chặt chẽ. Từ tuổi thơ, những khoảnh khắc quan trọng trong cuộc đời, cho đến những mối quan hệ tình cảm và nỗi buồn sâu thẳm, tất cả đan xen tạo nên một câu chuyện phong phú, nhiều lớp lang, cuốn hút người đọc từ đầu đến cuối.
Dù những đoạn miêu tả tình dục dày đặc có thể khiến một số độc giả cảm thấy mệt mỏi, nhưng đó chính là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Houellebecq đã tái hiện lại cuộc cách mạng tình dục của thập niên 1960 – 1970 với một cái nhìn lạnh lùng, trần trụi, lột tả sự xuống cấp của tình dục trong xã hội hiện đại. Không chỉ dừng lại ở sự chỉ trích và châm biếm, tác phẩm còn đặt ra những câu hỏi day dứt về bản chất của tình yêu và tình dục trong thời đại mới.
Bên cạnh những phê phán về tình dục, “Hạt Cơ Bản” còn hé lộ một khía cạnh khác của Houellebecq: giấc mơ về một loài người mới. Michel Djerzinski, với bản tính nhân hậu của một nhà khoa học, luôn khao khát tạo ra một giống loài mới, thoát khỏi sự cô đơn và bất hạnh. Chính những tưởng tượng này đã góp phần biến “Hạt Cơ Bản” thành một tác phẩm mang hơi hướng khoa học viễn tưởng.
“Hạt Cơ Bản” không chỉ tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động mà còn là một bức tranh đa chiều về con người và xã hội, đưa Michel Houellebecq trở thành một trong những tên tuổi tiêu biểu của văn học Pháp đương đại. Tác phẩm phản ánh nỗi cô đơn của con người trong cuộc sống hiện đại, một chủ đề gây tranh cãi và khơi gợi nhiều lo lắng về tương lai của nhân loại. Việc “Hạt Cơ Bản” được dịch ra tiếng Việt và được giới thiệu trong các cuộc hội thảo văn học với sự tham gia của các chuyên gia như Dương Tường, Nicolas Stedman và Cao Việt Dũng càng khẳng định giá trị và sức ảnh hưởng của tác phẩm này. Câu chuyện về nhân vật Djerzinski, người chìm đắm trong sự cô độc và khao khát tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống giữa một thế giới hỗn loạn, chắc chắn sẽ để lại nhiều suy ngẫm cho độc giả.
