“Học Giả Herzog” của Saul Bellow, một trong những tiểu thuyết Mỹ vĩ đại nhất thời hậu chiến, khắc họa chân dung Moses Herzog, một học giả chuyên nghiên cứu chủ nghĩa lãng mạn, đang chìm đắm trong khủng hoảng tuổi trung niên. Ở tuổi 47, hôn nhân tan vỡ, công việc bế tắc, Herzog gần như chỉ sống với những ý tưởng của mình. Ông là một người chồng tồi, một người cha nghèo khổ, một đứa con vô ơn, một người anh xa cách, một người bạn ích kỷ và một công dân lãnh đạm. Mang trong mình nỗi u sầu triền miên, Herzog bắt đầu hành trình tìm kiếm miền đất hứa của riêng mình, tìm kiếm sự cân bằng và cứu rỗi.
Bằng kỹ thuật viết sáng tạo, Saul Bellow đã dệt nên một câu chuyện đậm chất dí dỏm của người Do Thái, pha trộn hài hước, sự bất ổn tâm lý, niềm đam mê tri thức, những trăn trở về giá trị đạo đức và tinh thần tiến bộ. Tiểu thuyết mở ra với hình ảnh Herzog ẩn dật trong ngôi nhà cũ kỹ ở Berkshires giữa mùa hè oi bức, sống một cuộc sống đơn độc và kỳ quặc. Ông ăn uống qua loa, ngủ trên nệm không ga trải giường hoặc trên võng, xung quanh là cỏ dại, côn trùng và cây cối um tùm. Giữa không gian hoang vắng ấy, Herzog viết liên miên, những lá thư gửi đến tất cả mọi người: người sống, người chết, người nổi tiếng lẫn vô danh. Những lá thư này, chất chứa nỗi niềm trăn trở và suy tư của Herzog, trở thành phương tiện để ông đối diện với những đổ vỡ trong cuộc đời mình.
“Herzog” không chỉ là câu chuyện về một cá nhân, mà còn là bức tranh phản ánh xã hội Mỹ thời hậu chiến với những biến động và khủng hoảng. Cuốn tiểu thuyết đã đưa Saul Bellow lên đỉnh cao danh vọng, trở thành một “tác gia” thực thụ, một cây bút được ngưỡng mộ và bàn luận rộng rãi, cả trong lẫn ngoài giới văn chương. Xuất bản năm 1964, khi Bellow 49 tuổi, “Herzog” đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong sự nghiệp của ông, từ “Saul trẻ” sang “Saul già”, một tác gia có tầm ảnh hưởng lớn, được đề cử nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm ba giải National Book Awards, một giải Pulitzer và giải Nobel Văn chương.
Dù Bellow luôn khẳng định mình là “một con mèo độc lai độc vãng”, cuộc đời ông lại đầy ắp những mối quan hệ phức tạp và sóng gió. “Herzog” được cho là chứa đựng nhiều chi tiết có thật trong cuộc đời Bellow, đặc biệt là cuộc hôn nhân đổ vỡ với người vợ thứ hai, Sasha, và mối quan hệ với người bạn thân Jack Ludwig. Chính những trải nghiệm cá nhân này đã tạo nên chất liệu sống động và chân thực cho tác phẩm. Sự phản bội của vợ và bạn thân đã đẩy Herzog đến bờ vực của sự suy sụp, nhưng cũng chính từ đó, ông tìm thấy nguồn cảm hứng để sáng tạo nên một kiệt tác văn học. “Học Giả Herzog” bản tiếng Việt do dịch giả Thiếu Khanh chuyển ngữ và được nhà xuất bản Tao Đàn phát hành tháng 1/2019, mang đến cho độc giả Việt Nam cơ hội tiếp cận một trong những tác phẩm kinh điển của văn học Mỹ.
