“Khuyến Học” của Fukuzawa Yukichi, xuất bản lần đầu năm 1872, là một tác phẩm kinh điển, có ảnh hưởng sâu rộng đến tư tưởng hiện đại hóa Nhật Bản. Được mệnh danh là cha đẻ của chủ nghĩa dân quyền hiện đại Nhật Bản, Fukuzawa Yukichi, thông qua “Khuyến Học”, đã đưa ra một lời kêu gọi mạnh mẽ về tầm quan trọng của việc học tập và giáo dục đối với sự phát triển của quốc gia và cá nhân. Ông tin rằng tri thức, đặc biệt là khoa học kỹ thuật phương Tây, chính là chìa khóa để Nhật Bản thoát khỏi bóng đen của thời kỳ phong kiến lạc hậu và vươn lên sánh vai với các cường quốc thế giới.
Fukuzawa Yukichi đã chỉ ra sự tụt hậu của Nhật Bản so với phương Tây về khoa học và công nghệ, nguyên nhân một phần do hệ thống giáo dục Nho giáo truyền thống, dù coi trọng học tập, lại thiếu tính ứng dụng thực tiễn. Ông kêu gọi người dân từ bỏ lối tư duy cũ kỹ, hướng đến việc tiếp thu tri thức khoa học tiên tiến của phương Tây, đặc biệt là trong các lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật, y học và ngoại ngữ. Việc học tiếng Anh được ông đặc biệt nhấn mạnh, coi đó là công cụ thiết yếu để tiếp cận kho tàng tri thức hiện đại. Fukuzawa cũng đề xuất mở rộng hệ thống giáo dục quốc dân, thành lập thêm nhiều trường học ở các cấp độ để đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng tăng.
Tác phẩm phân tích sâu sắc về mối liên hệ giữa tri thức, kỹ năng với sự thành công của cá nhân và sự phồn vinh của quốc gia. Theo Fukuzawa, người có học thức sẽ có nhiều cơ hội thăng tiến, đảm nhận những vị trí quan trọng trong xã hội, từ đó không chỉ mang lại lợi ích cho bản thân mà còn góp phần nâng cao dân trí, thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn nhìn nhận những khó khăn, trở ngại mà người Nhật phải đối mặt trong quá trình học tập, như sự thiếu hụt về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên chất lượng. Không hề nản lòng, Fukuzawa khuyến khích mọi người vượt khó vươn lên, đồng thời đề xuất các giải pháp thiết thực như vận động quyên góp xây dựng trường học, đào tạo giáo viên, nhằm cải thiện nền giáo dục đại chúng.
“Khuyến Học” không chỉ là một cuốn sách về giáo dục, mà còn là một tuyên ngôn mạnh mẽ về tinh thần tự cường, đổi mới của dân tộc Nhật Bản trong giai đoạn chuyển mình đầy biến động. Cuốn sách đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử giáo dục và tư tưởng cải cách của Nhật Bản, đồng thời tiếp tục truyền cảm hứng cho các thế hệ sau này về tầm quan trọng của việc học tập suốt đời. Hãy cùng khám phá những tư tưởng khai sáng của Fukuzawa Yukichi trong “Khuyến Học”.
