“Kiếm Sống”, phần hai trong bộ ba tự thuật của đại văn hào Maxim Gorky, tiếp nối câu chuyện cuộc đời của cậu bé Alyosha Peskov – chính là bút danh Gorky sau này. Tác phẩm tập trung vào giai đoạn đầy biến động từ năm 1878 đến năm 1884, khi Alyosha phải đối mặt với cuộc sống khắc nghiệt sau cái chết của mẹ. Hành trình trưởng thành của cậu là một cuộc đấu tranh không ngừng để kiếm sống, để thấu hiểu thế giới và xây dựng những mối quan hệ mới.
Gorky đã khắc họa một bức tranh xã hội đầy chân thực, phơi bày mặt trái với những con người tự cao tự đại, đố kỵ với những điều tốt đẹp. Giữa những góc tối của cuộc đời, Alyosha tìm thấy ánh sáng và niềm tin từ sách vở. Những tác phẩm văn học kinh điển trở thành nguồn cảm hứng vô tận, mở ra cho cậu một thế giới rộng lớn và đầy ý nghĩa. Từ những trang sách, Alyosha học được lòng dũng cảm, quyết tâm vượt qua thử thách để tìm kiếm và định hình bản thân, tựa như những nhân vật anh hùng trong văn học Pháp mà cậu hằng ngưỡng mộ.
Hành trình kiếm sống đưa Alyosha đến với những người lao động bình dị: thợ mộc, thợ nề, thợ tạc tượng, phu khuân vác… Mỗi cuộc gặp gỡ là một bài học quý giá về cuộc sống và nghệ thuật, góp phần làm phong phú tâm hồn cậu, giúp cậu trở nên mạnh mẽ, khôn ngoan và sẵn sàng đương đầu với khó khăn. Đặc biệt, cuộc gặp gỡ với bác đầu bếp Smouri, một người hiền lành, công bằng và cao thượng, đã khơi dậy trong Alyosha niềm đam mê đọc sách. Cậu nhận ra rằng thế giới của những người lao động bình thường cũng ẩn chứa biết bao vẻ đẹp và ý nghĩa, khiến cậu càng thêm trân trọng cuộc sống.
Xưởng làm tượng thánh, nơi Alyosha làm việc, trở thành một “trường học đường đời” thực thụ. Sự ham mê, tài năng và tinh thần cao thượng của những người thợ đã truyền cảm hứng và tri thức cho cậu. Họ khao khát ánh sáng, tri thức và cái đẹp, đồng thời ngày càng nhận thức rõ sự bất công của lao động cưỡng bức. Chính tại đây, Alyosha hiểu rằng tình yêu thương con người là giá trị cao quý nhất mà cậu sẽ gìn giữ suốt cuộc đời.
Xuyên suốt tác phẩm, Alyosha không ngừng dấn thân vào hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống và cách giúp đỡ mọi người. Việc thấu hiểu tâm hồn người khác giúp cậu nhận thức sâu sắc hơn về mâu thuẫn giữa ước mơ và thực tế. Những con người mà cậu gặp gỡ, như bác Smouri hay bác Jikharev, trở thành nguồn cảm hứng lớn trên hành trình trưởng thành của cậu.
“Kiếm Sống” kết thúc bằng những suy tư sâu sắc của chàng thiếu niên Alyosha sau những năm tháng rèn luyện đầy gian khó. Gorky đã sáng tạo và nâng cao tinh thần trong thể loại tự thuật, tiếp nối truyền thống văn học Nga với những tác phẩm giàu ý nghĩa về cuộc đời và xã hội. Alyosha hiện lên là một nhân vật đầy nhiệt huyết, lòng biết ơn, tình yêu thương và chí cầu tiến, đồng thời mạnh mẽ chống lại áp bức và bạo lực.
Tác phẩm không chỉ là câu chuyện cá nhân của Gorky mà còn là bức tranh toàn cảnh về nước Nga cuối thế kỷ 19, với những phân đoạn sâu sắc về con người và xã hội. “Kiếm Sống” cùng với “Thời thơ ấu” và “Những trường đại học” tạo thành bộ ba tự thuật kinh điển, chắc chắn sẽ mang đến cho người đọc những trải nghiệm sâu sắc và những suy ngẫm về cuộc sống. Tác phẩm đồng thời là biểu tượng cho cuộc sống của nhân dân Nga, mô tả chân thực tâm hồn nặng trĩu không chỉ của dân tộc Nga mà còn của nhiều dân tộc khác trên thế giới. Dù bạn thuộc quốc gia nào, bạn cũng có thể tìm thấy sự đồng cảm trong những dòng văn của Gorky, bởi lẽ những tác giả chân chính luôn có khả năng chạm đến những giá trị nhân văn phổ quát. Với Gorky, cuộc sống và số phận cá nhân của ông chính là cuộc sống và số phận của cả một cộng đồng. Giữa những biến cố ghê rợn, ông vẫn giữ vững niềm tin vào cuộc sống. “Kiếm Sống” không chỉ là một tác phẩm văn học tự thuật mà còn đề cập đến nhiều vấn đề quan trọng của xã hội. Nếu bạn đam mê văn học và muốn hiểu thêm về con người, xã hội và lịch sử, “Kiếm Sống” của Maxim Gorky chắc chắn là một cuốn sách không thể bỏ qua.
