Cuốn sách “Kinh Tế Việt Nam Cộng Hòa Dưới Tác Động Của Viện Trợ Hoa Kỳ (1955 – 1975)” của tác giả Phạm Thị Hồng Hà mang đến một cái nhìn sâu sắc và toàn diện về vai trò của viện trợ Mỹ đối với nền kinh tế Việt Nam Cộng hòa trong suốt hai thập kỷ. Tác giả đã tỉ mỉ phân tích ảnh hưởng của dòng viện trợ khổng lồ này, từ tổng quan về quy mô và hình thức, cho đến tác động cụ thể lên từng ngành kinh tế then chốt.
Ngay từ chương mở đầu, bức tranh toàn cảnh về viện trợ Mỹ được phác họa rõ nét với những con số ấn tượng. Tổng số tiền viện trợ lên đến hơn 20 tỷ USD, chiếm một tỷ trọng đáng kể, từ 50-60% ngân sách quốc gia hàng năm của Việt Nam Cộng hòa. Điều này cho thấy mức độ phụ thuộc lớn của nền kinh tế vào nguồn viện trợ từ Mỹ, đồng thời hé lộ mục tiêu chiến lược của Mỹ trong việc hỗ trợ Việt Nam Cộng hòa chống lại sự ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản.
Tiếp theo, cuốn sách đi sâu phân tích tác động của viện trợ Mỹ lên các ngành kinh tế cơ bản, từ nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp đến giao thông vận tải, y tế và giáo dục. Viện trợ đã góp phần thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ trong một số lĩnh vực, đặc biệt là nông nghiệp, công nghiệp chế biến và xuất khẩu hàng hóa, cũng như xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, tác giả cũng không né tránh việc phân tích những hệ lụy tiêu cực mà dòng viện trợ này mang lại.
Chương thứ ba tập trung vào những mặt trái của viện trợ, bao gồm lạm phát gia tăng, sự phụ thuộc vào ngoại bang, thâm hụt ngân sách triền miên và nạn tham nhũng. Việc phụ thuộc quá mức vào viện trợ đã khiến nền kinh tế Việt Nam Cộng hòa bị biến dạng, thiếu sức chống chịu và khả năng tự chủ phát triển. Tác giả chỉ ra rằng, dù được hỗ trợ mạnh mẽ, năng lực sản xuất nội tại vẫn chưa được chú trọng đúng mức.
Chương bốn tiếp tục làm rõ bức tranh toàn cảnh bằng cách đánh giá khách quan cả thành tựu và hạn chế của chính sách viện trợ Mỹ. Mặc dù viện trợ đã tạo động lực cho sự phát triển kinh tế – xã hội trong ngắn hạn, nhưng đồng thời cũng gieo mầm cho những hệ lụy khó lường về lâu dài. Việc quản lý và sử dụng viện trợ thiếu hiệu quả, dẫn đến thất thoát và lãng phí nghiêm trọng, cũng được tác giả phân tích chi tiết.
Cuối cùng, cuốn sách khép lại bằng những bài học kinh nghiệm quý báu được rút ra từ trường hợp của Việt Nam Cộng hòa. Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát huy nội lực, đa dạng hóa đối tác, quản lý chặt chẽ nguồn viện trợ, tránh lạm dụng và phụ thuộc quá mức. Thông điệp cốt lõi được truyền tải là viện trợ chỉ thực sự hiệu quả khi được gắn liền với mục tiêu phát triển bền vững dài hạn của đất nước.
“Kinh Tế Việt Nam Cộng Hòa Dưới Tác Động Của Viện Trợ Hoa Kỳ (1955 – 1975)” là một công trình nghiên cứu công phu và nghiêm túc về một giai đoạn lịch sử kinh tế – chính trị quan trọng của Việt Nam. Cuốn sách không chỉ cung cấp cho độc giả cái nhìn đa chiều về vai trò của viện trợ Mỹ đối với nền kinh tế Việt Nam Cộng hòa, mà còn mang đến những bài học sâu sắc về phát triển kinh tế, có giá trị tham khảo cho cả hiện tại và tương lai.
