“Lá Cờ Thêu 6 Chữ Vàng” là một tác phẩm kinh điển dành cho thiếu nhi của nhà văn lớn Nguyễn Huy Tưởng (1912-1960), một trong những cây bút tiên phong đặt nền móng cho nền văn học hiện đại Việt Nam. Ông nổi tiếng với những tác phẩm lịch sử trước Cách mạng tháng Tám như “Đêm hội Long Trì”, “An Tư”, “Vũ Như Tô” và sau Cách mạng tháng Tám với “Bắc Sơn”, “Những người ở lại”, “Bốn năm sau”, “Sống mãi với thủ đô”. “Lá Cờ Thêu 6 Chữ Vàng”, sáng tác vào cuối đời ông, thuộc chuỗi truyện thiếu nhi đặc sắc mang đậm dấu ấn tài năng của tác giả.
Nguyễn Huy Tưởng dành trọn tâm huyết cho đề tài lịch sử, đặc biệt là vương triều Trần và cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông oanh liệt. Từ tiểu thuyết “An Tư” (1943) khắc họa hình ảnh người liệt nữ đến “Lá Cờ Thêu 6 Chữ Vàng” (1960) với chân dung người anh hùng thiếu niên Trần Quốc Toản, ông đã tái hiện sinh động một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc. Tác phẩm tập trung vào cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ hai (1285) – giai đoạn cam go nhất dưới thời Trần Nhân Tông, khi Thăng Long thất thủ, quân Trần lui về Thanh Hóa, đối mặt với hai gọng kìm của Thoát Hoan và Toa Đô. Bối cảnh lịch sử này gắn liền với hai sự kiện trọng đại là Hội nghị Bình Than và Hội nghị Diên Hồng, thể hiện ý chí quật cường và trí tuệ mưu lược của cả dân tộc. Tác phẩm quy tụ dàn nhân vật đồ sộ, từ những vị tướng tài danh như Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật, Trần Bình Trọng đến người anh hùng nhỏ tuổi Trần Quốc Toản, cùng những kẻ thù xâm lược như Sài Thung, Thoát Hoan, Toa Đô, tạo nên bức tranh toàn cảnh về cuộc chiến.
Tuy quy mô truyện không lớn nhưng thế giới nhân vật phong phú đã tạo nên nhiều đất diễn cho diễn biến tâm lý và hành động. Trung tâm của câu chuyện là Trần Quốc Toản, được khắc họa qua nhiều mối quan hệ: với mẹ, gia nhân, anh em dân tộc thiểu số Thế Lộc, các quan lại triều đình. Tất cả đều làm nổi bật lòng trung nghĩa với vua, với nước và ý chí chiến đấu kiên cường của người thiếu niên. Nguyễn Huy Tưởng đã khéo léo dẫn dắt Trần Quốc Toản cùng lá cờ “Phá cường địch, báo hoàng ân” qua hai địa bàn chiến trận: miền núi cùng anh em Thế Lộc và trên sông cùng đại quân Trần Nhật Duật chống Toa Đô. Hình tượng Trần Quốc Toản hiện lên oai hùng, như một sự tiếp nối của Thánh Gióng trong truyền thuyết.
Do tư liệu lịch sử hạn hẹp, chân dung Trần Quốc Toản được Nguyễn Huy Tưởng xây dựng phần lớn dựa trên sức sáng tạo và hư cấu nghệ thuật. Tuy nhiên, sự hư cấu này không hề gượng ép mà ngược lại, mang đến cảm giác chân thực, logic, như chính lịch sử đã diễn ra như vậy. Bằng ngòi bút tài hoa, sau hai mươi năm cầm bút, Nguyễn Huy Tưởng đã dệt nên câu chuyện Trần Quốc Toản đầy lôi cuốn với những chi tiết đặc sắc. “Lá Cờ Thêu 6 Chữ Vàng”, cùng với “Tìm mẹ”, “An Dương Vương xây thành ốc”, “Kể chuyện Quang Trung”, đã trở thành những tác phẩm kinh điển trong kho tàng văn học thiếu nhi Việt Nam.
Văn phong của Nguyễn Huy Tưởng trong mảng truyện thiếu nhi được nhà văn Nguyên Ngọc ví như “nương nhẹ như với những cánh hoa”. Ông viết kỹ lưỡng, trau chuốt từng câu chữ, tạo nên giọng văn cổ kính, trang nhã mà vẫn trong sáng, tự nhiên. Tác phẩm đã được Giáo sư – dịch giả Trung Quốc Chúc Ngưỡng Tu lựa chọn dịch thuật sau Hội nghị quốc tế quảng bá văn học Việt Nam năm 2010, chứng tỏ sức hấp dẫn vượt thời gian và biên giới của tác phẩm. Sự lựa chọn này không chỉ là sự ghi nhận tài năng của Nguyễn Huy Tưởng mà còn khẳng định giá trị văn học vượt trội của “Lá Cờ Thêu 6 Chữ Vàng”. Tác phẩm xứng đáng là món quà tinh thần quý giá dành cho bạn đọc, đặc biệt là các em thiếu nhi.
