“Lạc Lối Về” của Heinrich Böll, một trong những nhà văn Đức quan trọng nhất hậu Thế chiến thứ hai, là câu chuyện ám ảnh về một ngày trong đời một người đàn ông bị chiến tranh “gãy cánh”. Dựa trên bản tiếng Pháp “Rentrez chez vous, Bogner!” của André Starcky (1954) và nguyên tác tiếng Đức “Und Sagte Kein Einziges Wort” (1953), bản dịch Việt ngữ này mang đến cho người đọc một bức tranh chân thực và đầy tính nhân văn về cuộc sống hoang tàn hậu chiến.
Người đàn ông, bị cuộc sống cùng cực đẩy đến bước đường rời bỏ vợ con, những người anh yêu thương nhất, lang thang trong những công viên hẻo lánh, những khoảng đất trống, tìm quên trong men rượu và những cuộc trò chuyện vô vọng với người chết nơi nghĩa trang. Công việc hằng ngày chỉ là phương tiện để anh kiếm tiền gửi về cho gia đình, còn tâm hồn anh đã lạc lối giữa những ký ức hãi hùng của chiến tranh và nỗi đắng chát của nghèo đói.
Những cuộc gặp gỡ lén lút với vợ trong khách sạn rẻ tiền, như những tình nhân vụng trộm, càng khoét sâu thêm nỗi đau chia cắt. Hình bóng người vợ thân thương mà xa lạ, đêm đêm khóc thầm vì chồng con và cảnh đời cơ cực, trở nên mờ ảo trong tâm trí anh. Liệu anh còn nhận ra nàng, hay nàng chỉ là một tàn tích của quá khứ mà vô thức khốn khổ của anh muốn chối bỏ trong vô vọng?
Cuối cùng, “trở về” hiện lên như một sự lựa chọn dũng cảm. Chấp nhận thực tại đổ vỡ, chấm dứt những tháng ngày lang thang lạc lối, chính là khởi đầu cho một tương lai mới. Hành trình lạc lối và trở về của nhân vật chính cũng chính là thông điệp của Böll về sự suy tàn hậu chiến: đối diện với mất mát, kiên tạo lại từ đầu những giá trị nền tảng của cuộc sống.
Heinrich Böll (1917-1985), giải Nobel Văn học năm 1972, nổi tiếng với những tác phẩm khắc họa chân thực và nhân văn về cuộc sống con người trong thế giới hoang tàn sau chiến tranh. Một số tác phẩm tiêu biểu khác của ông bao gồm “Chuyến tàu đến đúng giờ” (1949), “Người ở đâu, Adam?” (1951), “Ngôi nhà không người chăm nom” (1954), “Bức chân dung tập thể với một quý bà” (1971) và “Phụ nữ trên miền sông nước” (1985).
Bản dịch Việt ngữ này được thực hiện bởi Huỳnh Phan Anh (Huỳnh Thành Tâm, sinh năm 1940), một giáo sư triết học, cây bút truyện ngắn, tiểu luận phê bình và dịch thuật. Ông đã mang đến cho độc giả Việt Nam nhiều tác phẩm văn học nước ngoài, bao gồm “Một mùa địa ngục” (Arthur Rimbaud), “Tuyển thơ tình yêu” (Paul Eluard), “Thơ Yves Bonnefoy”, “Chuông gọi hồn ai” (Ernest Hemingway), “Sa mạc” (J.M.G Le Clézio), “Tình yêu và tuổi trẻ” (Valery Larbaud), “Bãi hoang” (Jean-René Huguenin).
Đoạn trích trong sách miêu tả chi tiết những hành động của nhân vật chính sau khi lãnh tiền từ ngân hàng: viết thư cho vợ, ăn xúc xích, trú mưa, đến xưởng giày của Wagner gửi tiền, rồi đến nhà bà Beisem. Qua những chi tiết nhỏ nhặt, tác giả khắc họa rõ nét tâm trạng lạc lõng, cô đơn và nỗi đau âm ỉ trong lòng người đàn ông. Hình ảnh những người xung quanh, từ cô gái ở ngân hàng, người bán xúc xích, người thợ đóng giày Wagner đến người giúp việc nhà bà Beisem, đều góp phần làm nổi bật sự khốn khó và tàn phá của chiến tranh. Đoạn trích kết thúc khi nhân vật chính bước vào nhà bà Beisem, để lại cho người đọc nhiều suy tư và chờ đợi những diễn biến tiếp theo.
