“Làng quê đang biến mất” của Tạ Duy Anh là một bức tranh chân thực và đầy trăn trở về sự đổi thay chóng mặt của làng quê Việt Nam trong guồng quay hiện đại hóa. Tác giả khéo léo dẫn dắt người đọc qua những con số thống kê đáng báo động, những câu chuyện đời thường giản dị mà thấm thía, để rồi từ đó hé lộ một thực tế: làng quê truyền thống đang dần phai nhạt.
Ngay từ những trang đầu, Tạ Duy Anh đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh với những số liệu về sự suy giảm dân số nông thôn. Từ 1989 đến 2009, tỷ lệ dân số nông thôn đã giảm mạnh, cùng với đó là làn sóng đô thị hóa cuốn đi gần một triệu người mỗi năm. Những con số khô khan ấy lại chính là minh chứng rõ ràng nhất cho sự biến mất âm thầm nhưng dữ dội của làng quê.
Tác phẩm không chỉ dừng lại ở những con số thống kê mà còn đi sâu vào cuộc sống của người dân, lắng nghe những tâm tư, trăn trở của họ trước những biến động của thời cuộc. Nền nông nghiệp truyền thống đang khó khăn trong việc cạnh tranh với sản xuất công nghiệp hóa, diện tích canh tác ngày càng bị thu hẹp bởi sự bành trướng của đô thị, cây trồng cũng chuyển dịch theo hướng thương mại hóa. Không chỉ kinh tế, đời sống xã hội nông thôn cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc. Tính cộng đồng gắn bó, tương thân tương ái dần mai một, trong khi đó, hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục vẫn còn nhiều khoảng cách so với thành thị.
Tạ Duy Anh phân tích sắc bén nguyên nhân cốt lõi của sự biến mất này chính là quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng và mạnh mẽ. Đô thị hóa như một thỏi nam châm khổng lồ, hút dòng người trẻ tuổi rời bỏ quê hương, làm biến đổi cơ cấu dân số nông thôn. Bên cạnh đó, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp cũng góp phần khiến nhiều nghề truyền thống mai một. Sự phát triển của giao thông, thông tin liên lạc lại càng rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, khiến người dân dễ dàng tiếp cận với lối sống hiện đại, từ đó thôi thúc họ tìm kiếm những cơ hội mới.
Tuy nhiên, “Làng quê đang biến mất” không chỉ là một bản cáo trạng buồn thảm. Tác giả vẫn le lói hy vọng vào sự trường tồn của những giá trị văn hóa truyền thống. Ông chỉ ra rằng, dẫu làng quê có biến đổi về hình thức, nhưng những nét đẹp văn hóa vẫn được gìn giữ, lưu truyền qua các lễ hội, sinh hoạt cộng đồng. Từ đó, tác giả tha thiết kêu gọi những chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế nông thôn, đầu tư cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục để người dân có thể an cư lạc nghiệp tại quê hương. Đồng thời, cần có những nỗ lực để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống thông qua các hoạt động văn hóa – văn nghệ dân gian.
“Làng quê đang biến mất” của Tạ Duy Anh không chỉ là một cuốn sách, mà còn là một lời cảnh tỉnh, một lời kêu gọi đầy tâm huyết. Tác phẩm xứng đáng là một góc nhìn sâu sắc, toàn diện về sự biến chuyển của làng quê Việt Nam trong bối cảnh hiện đại hóa, thôi thúc người đọc suy ngẫm về những giá trị truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một. Mời bạn đọc đón đọc.