“Lao Động Biển Cả” (Les Travailleurs de la mer) của đại văn hào Victor Hugo, tác giả của những kiệt tác văn học thế giới như “Những người khốn khổ” và “Nhà thờ Đức Bà Paris”, là một tác phẩm kinh điển đã chinh phục biết bao thế hệ độc giả yêu văn chương, đặc biệt là những người Việt Nam am hiểu tiếng Pháp. Xuất bản lần đầu năm 1866, cuốn sách không chỉ đơn thuần là câu chuyện phiêu lưu mạo hiểm trên biển cả, mà còn là bản hùng ca về tình yêu, sự hy sinh và lòng can đảm, khắc họa sâu sắc cuộc sống đầy gian truân nhưng cũng chan chứa tình người của những người ngư dân lam lũ.
Lấy bối cảnh hòn đảo Guernsey hoang sơ, “Lao Động Biển Cả” xoay quanh cuộc đời Gilliatt, một chàng trai trẻ mạnh mẽ, sống cuộc đời cô độc cho đến khi số phận đưa đẩy anh đến với một con tàu gặp nạn. Hành động cứu người đầy nghĩa hiệp đã mở ra cho Gilliatt một cuộc hành trình đầy thử thách và hiểm nguy trên đại dương mênh mông. Giữa biển cả bao la, giữa thiên nhiên khắc nghiệt, Gilliatt phải đối mặt với những cơn bão tố dữ dội, những sinh vật biển hung dữ, và trên hết là cuộc chiến đấu không ngừng nghỉ với chính bản thân mình.
Song song với cuộc chiến sinh tồn, “Lao Động Biển Cả” còn là câu chuyện tình đầy bi thương giữa Gilliatt và Deruchette, một cô gái xinh đẹp, quý phái. Tình yêu của họ nảy nở giữa những nghịch cảnh, là biểu tượng cho sự đấu tranh giữa tình yêu và sự hy sinh, giữa khát vọng hạnh phúc và sự nghiệt ngã của số phận. Gilliatt sẵn sàng hy sinh tất cả vì người mình yêu, chấp nhận đương đầu với mọi hiểm nguy để giành lấy hạnh phúc cho Deruchette.
Với ngòi bút tài hoa và kinh nghiệm dày dạn, Victor Hugo đã xây dựng nên một thế giới vừa thực tế vừa lãng mạn, nơi thiện và ác luôn đối đầu nhau một cách khốc liệt. Ông vạch trần những mưu mô xảo quyệt, tàn nhẫn của những kẻ đại diện cho cái ác như Rantaine và Clubin, đồng thời ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của những con người lao động chân chính như Gilliatt. Tác phẩm cũng thể hiện rõ nét tư tưởng nhân văn cao quý, đặc trưng của Victor Hugo, khi đặt ra những câu hỏi về công lý, về số phận và về ý nghĩa của cuộc sống con người.
Tuy nhiên, “Lao Động Biển Cả” không phải là một cuốn sách dễ đọc. Độc giả cần có một vốn kiến thức nhất định về thần thoại và sử thi Hy Lạp để có thể hiểu được hết những tầng ý nghĩa sâu xa mà tác giả gửi gắm. Khác với những tác phẩm cùng thời, tâm lý nhân vật trong “Lao Động Biển Cả” không được khai thác một cách sâu sắc, mà tập trung chủ yếu vào diễn biến sự kiện. Theo Giáo sư Đặng Thị Hạnh, tâm lý nhân vật trong tác phẩm chỉ là “những biểu đồ đơn giản” so với các tác phẩm của Stendhal, Balzac hay Flaubert.
Dù vậy, “Lao Động Biển Cả” vẫn là một minh chứng cho sự trưởng thành trong nghệ thuật kể chuyện của Victor Hugo. Kết cấu chặt chẽ, tình tiết được sắp xếp khéo léo, lôi cuốn người đọc theo từng bước chân của nhân vật chính. Bằng việc sử dụng thủ pháp “treo tình tiết” phổ biến trong tiểu thuyết đương thời, Hugo đã tạo nên một tác phẩm đầy kịch tính, hấp dẫn người đọc từ đầu đến cuối.
“Lao Động Biển Cả” – một tác phẩm kinh điển vượt thời gian, xứng đáng là một trong những cuốn sách nên đọc trong đời.
