Nguyễn Hiến Lê, một tên tuổi lớn trong nền học thuật Việt Nam, đã mang đến cho độc giả một cánh cửa dẫn vào thế giới tư tưởng thâm sâu của Đạo Đức Kinh qua tác phẩm “Lão Tử – Đạo Đức Kinh”. Cuốn sách không chỉ đơn thuần là một bản dịch, mà còn là một công trình nghiên cứu, phân tích tỉ mỉ, giúp người đọc tiếp cận triết lý huyền bí của Lão Tử một cách dễ hiểu và sâu sắc.
Mở đầu cuốn sách, Nguyễn Hiến Lê dẫn dắt người đọc đến với nhân vật Lão Tử, một nhà hiền triết huyền thoại sống vào khoảng thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên. Mặc dù thông tin về cuộc đời ông còn nhiều bí ẩn, nhưng di sản tư tưởng ông để lại, đặc biệt là Đạo Đức Kinh, đã trở thành một trong những trụ cột của triết học và tôn giáo Trung Hoa. Chính Lão Tử được xem là người khai sinh ra Đạo giáo, một trường phái triết học ảnh hưởng sâu rộng đến văn hóa và tinh thần của người Á Đông.
Tiếp theo, Nguyễn Hiến Lê đi sâu vào phân tích 81 chương của Đạo Đức Kinh. Mỗi chương, tuy ngắn gọn nhưng hàm chứa những ý nghĩa vô cùng thâm thúy về “Đạo” – nguyên lý căn bản của vũ trụ và cuộc sống. Triết lý của Lão Tử xoay quanh sự hài hòa, cân bằng và trung dung. Ông khuyến khích con người sống thuận theo tự nhiên, tránh những thái cực, không nên quá mạnh mẽ cũng không nên quá yếu đuối.
Tác giả đã tỉ mỉ giải thích từng chương, từng câu chữ trong Đạo Đức Kinh, làm sáng tỏ những tư tưởng trừu tượng. Ví dụ, câu “Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật” được diễn giải như một minh chứng cho quy luật tuần hoàn, sinh sôi nảy nở của vạn vật. Hay câu “Thánh nhân vô cực, hạ dân ít lời” lại là lời khuyên về sự khiêm tốn, tránh khoe khoang, tự cao tự đại.
Không chỉ dừng lại ở việc giải thích từng chương, Nguyễn Hiến Lê còn phân tích sâu hơn về những khái niệm then chốt của Đạo giáo như “Đạo”, “Vô vi”, “Trọng yêu” và “Trung dung”. “Đạo” được hiểu là quy luật tự nhiên của vũ trụ, “Vô vi” là hành động thuận theo tự nhiên mà không gượng ép, “Trọng yêu” là trân trọng sự sống, còn “Trung dung” chính là sự cân bằng trong mọi việc. Những khái niệm này tạo nên nền tảng tư tưởng của Đạo giáo, được Lão Tử thể hiện rõ nét trong Đạo Đức Kinh.
Cuối cùng, tác giả mở rộng phạm vi phân tích, khẳng định tầm ảnh hưởng to lớn của Đạo giáo đến tư tưởng, văn hóa và xã hội Trung Hoa nói riêng và các nước châu Á nói chung. Đạo giáo không chỉ là một tôn giáo, mà còn là một triết lý sống, ảnh hưởng sâu sắc đến lối sống, nghệ thuật, kiến trúc của nhiều quốc gia, đặc biệt là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam. Triết lý về sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên đã thấm nhuần vào đời sống tinh thần của người dân Á Đông qua nhiều thế hệ. “Lão Tử – Đạo Đức Kinh” của Nguyễn Hiến Lê thực sự là một cuốn sách đáng đọc cho những ai muốn tìm hiểu về triết lý phương Đông và khám phá những bí ẩn của Đạo Đức Kinh.
