“Lịch Sử Truyền Giáo Ở Việt Nam Tập 2” của Linh mục Nguyễn Hồng là một tác phẩm lịch sử giá trị, tái hiện hành trình đầy biến động của công cuộc truyền giáo tại Việt Nam từ thế kỷ 16 đến giữa thế kỷ 19. Cuốn sách không chỉ đơn thuần liệt kê sự kiện mà còn lịch sử hóa một cách chi tiết từng giai đoạn, khắc họa rõ nét bối cảnh xã hội và chính trị ảnh hưởng đến sự phát triển của Thiên Chúa giáo tại cả Đàng Trong và Đàng Ngoài.
Hành trình truyền giáo được tác giả khéo léo dẫn dắt qua 8 chương, bắt đầu từ những nỗ lực sơ khai đầy khó khăn của các thừa sai Dòng Tên từ năm 1615 đến 1679. Giai đoạn này, dù vấp phải sự kháng cự từ người dân địa phương, vẫn đặt nền móng quan trọng cho sự phát triển về sau. Tiếp đến, cuốn sách ghi nhận sự bùng nổ của Kitô giáo trong giai đoạn 1680-1720, đặc biệt là tại Đàng Trong dưới thời Chúa Nguyễn Phúc Thuần, đánh dấu sự gia tăng đáng kể về số lượng giáo dân.
Sự khoan dung tôn giáo của các chúa Nguyễn tiếp tục được duy trì trong giai đoạn 1720-1771, tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều hoạt động truyền giáo quan trọng được triển khai. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn 1771-1788, dưới thời chúa Nguyễn Ánh, chính sách đối với Kitô giáo dần chuyển từ cởi mở sang nghi kỵ và khắt khe hơn. Từ năm 1788 đến 1820, dưới triều vua Gia Long và Minh Mạng, Thiên Chúa giáo phải đối mặt với làn sóng bách hại mạnh mẽ. Mặc dù vậy, trong giai đoạn 1820-1840, dù vẫn bị cấm đoán, các hoạt động truyền giáo vẫn âm thầm được duy trì.
Nhờ sự can thiệp của Pháp và chính sách tương đối khoan dung của triều đình, Kitô giáo lại một lần nữa vươn lên mạnh mẽ trong giai đoạn 1840-1858. Tuy nhiên, sự can thiệp sâu rộng của Pháp vào nội chính Việt Nam đã khiến triều đình quay trở lại chính sách chống đối mạnh mẽ từ năm 1858 đến 1860.
Thông qua việc phân tích tỉ mỉ các giai đoạn lịch sử, tác phẩm đã tái hiện sinh động những thăng trầm của phong trào truyền giáo tại Việt Nam, phản ánh chân thực những biến động trong chính sách tôn giáo của triều đình phong kiến cũng như sự kiên trì bền bỉ của các thừa sai trong sứ mệnh truyền bá đức tin. Ngôn ngữ trình bày khoa học, nghiêm túc, cùng với việc lồng ghép các sự kiện lịch sử quan trọng, những hoạt động truyền giáo đột phá, và công lao của các vị thừa sai nổi tiếng như Alexandre de Rhodes, François Deydier, Pierre Lambert de la Motte…, đã giúp cuốn sách trở thành nguồn tư liệu quý giá cho những ai quan tâm đến lịch sử truyền giáo tại Việt Nam thời phong kiến. “Lịch Sử Truyền Giáo Ở Việt Nam Tập 2” của Linh mục Nguyễn Hồng xứng đáng là một tác phẩm đáng đọc, cung cấp cho độc giả cái nhìn toàn diện và sâu sắc về một giai đoạn lịch sử quan trọng của đất nước.
