Cuốn sách “Lịch Sử Tư Tưởng Quân Sự Việt Nam 1: Từ thể kỷ III Tr.CN đến đầu thế kỷ XV” do Viện Lịch sử Quân sự, Bộ Quốc phòng Việt Nam biên soạn, lần đầu xuất bản năm 2001, mở ra một hành trình khám phá sự hình thành và phát triển của tư tưởng quân sự Việt Nam từ buổi đầu dựng nước cho đến đầu thế kỷ XV.
Hành trình này bắt đầu từ thế kỷ III Tr.CN, thời kỳ hình thành nhà nước Văn Lang – Âu Lạc. Ngay từ thuở ban đầu, các vua Hùng đã ý thức được vai trò của quân đội trong việc bảo vệ lãnh thổ và mở rộng bờ cõi. Tổ chức quân đội tuy còn đơn giản, với các cấp bậc như tướng quân, tướng lĩnh, cùng vũ khí thô sơ như giáo, cung tên, nhưng đã thể hiện nhận thức ban đầu về sức mạnh quốc phòng.
Giai đoạn sau sự sụp đổ của Văn Lang – Âu Lạc, chứng kiến sự xuất hiện của các tiểu quốc bán độc lập ở miền Bắc và miền Trung như Nam Việt, Lâm Ấp. Mặc dù tập trung phát triển kinh tế – xã hội, các nước này vẫn duy trì quân đội để bảo vệ lãnh thổ, kế thừa mô hình tổ chức và trang bị từ thời kỳ trước. Tuy nhiên, bước sang thế kỷ I, dưới ách đô hộ của nhà Hán, tư tưởng quân sự của các nước này không tránh khỏi sự ảnh hưởng từ Trung Quốc, thể hiện qua mô hình tổ chức, vũ khí và chiến thuật.
Một bước ngoặt quan trọng diễn ra vào thế kỷ X – XI, đánh dấu sự ra đời của nước Việt Nam độc lập dưới thời Tiền Lê và Tiền Lý. Giai đoạn này chứng kiến sự phát triển vượt bậc của tư tưởng quân sự, với việc xây dựng lực lượng quân đội chuyên nghiệp, phát triển chiến lược quân sự phù hợp với điều kiện địa lý và kinh tế – xã hội. Quan trọng hơn, tư tưởng “dân là gốc” trong xây dựng quân đội cũng bắt đầu hình thành, đặt nền móng cho sức mạnh quân sự dựa trên sự ủng hộ của nhân dân.
Đến thế kỷ XIII – XIV, dưới triều đại nhà Trần, tư tưởng quân sự Việt Nam tiếp tục được củng cố và phát triển. Việc chú trọng xây dựng quân đội chuyên nghiệp, đào tạo sĩ quan tài năng, cùng với việc chế tạo thành công những khẩu pháo đầu tiên, đã nâng cao sức mạnh quân sự Đại Việt. Bên cạnh đó, việc nghiên cứu và ứng dụng các chiến thuật phòng thủ địa phương cũng đóng góp quan trọng vào thành công trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.
Tóm lại, “Lịch Sử Tư Tưởng Quân Sự Việt Nam 1: Từ thể kỷ III Tr.CN đến đầu thế kỷ XV” khắc họa một bức tranh toàn cảnh về sự phát triển của tư tưởng quân sự Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử. Cuốn sách cho thấy sự thích ứng linh hoạt, sáng tạo của cha ông trong việc xây dựng và phát triển quân đội, bảo vệ đất nước, tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của tư tưởng quân sự Việt Nam trong những giai đoạn sau. Đây là một tài liệu quý giá cho những ai quan tâm đến lịch sử quân sự và lịch sử Việt Nam. Mời bạn đọc cùng khám phá.
