Cuốn sách “Lịch Sử Việt Nam 3: Từ Tây Sơn Khởi Nghĩa Đến Triều Tự Đức (Nội Trị) Nhà Nguyễn” của tác giả Phan Xuân Hòa là một hành trình khám phá đầy chi tiết và sắc nét về một giai đoạn lịch sử đầy biến động của Việt Nam, từ cuộc khởi nghĩa oanh liệt của Tây Sơn đến triều đại vua Tự Đức dưới thời Nguyễn. Tác phẩm không chỉ đơn thuần kể lại sự kiện mà còn đi sâu phân tích bối cảnh lịch sử, động cơ, diễn biến và ảnh hưởng của từng giai đoạn, mang đến cho người đọc cái nhìn đa chiều và toàn diện.
Hành trình lịch sử bắt đầu với sự trỗi dậy của phong trào Tây Sơn, một cuộc khởi nghĩa nông dân bùng nổ từ miền Trung Việt Nam. Tác giả Phan Xuân Hòa khắc họa rõ nét chân dung ba anh em nhà Tây Sơn – Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ – cùng lý tưởng và hoài bão của họ. Cuốn sách phân tích tường tận nguyên nhân dẫn đến cuộc khởi nghĩa, từ sự bất mãn với chế độ Lê – Trịnh suy tàn đến khát vọng về một xã hội công bằng hơn. Quá trình Tây Sơn từng bước đánh bại cả chúa Nguyễn ở Đàng Trong lẫn vua Lê chúa Trịnh ở Đàng Ngoài được tái hiện sinh động, làm nổi bật tài năng quân sự và sức mạnh đoàn kết của nghĩa quân.
Giai đoạn đỉnh cao của nhà Tây Sơn dưới thời vua Quang Trung – Nguyễn Huệ được tác giả dành sự quan tâm đặc biệt. Những chiến công hiển hách của Quang Trung, đặc biệt là đại thắng trước quân Thanh xâm lược năm 1789, được miêu tả chi tiết và hào hùng. Không chỉ dừng lại ở khía cạnh quân sự, cuốn sách còn phân tích sâu sắc về những cải cách táo bạo của Quang Trung trong các lĩnh vực chính trị, hành chính và xã hội, cho thấy tầm nhìn xa trông rộng của vị hoàng đế tài ba nhưng đoản mệnh.
Sau khi Quang Trung băng hà, nhà Tây Sơn bước vào giai đoạn suy yếu và rối ren bởi những cuộc tranh giành quyền lực nội bộ. Tác giả đã khéo léo lột tả bức tranh hỗn loạn này, đồng thời phân tích sự trỗi dậy của nhà Nguyễn ở phía Nam. Cuộc chiến dai dẳng giữa nhà Tây Sơn và Nguyễn Ánh cuối cùng kết thúc với sự thắng lợi của Nguyễn Ánh, mở ra một triều đại mới cho Việt Nam.
Tác phẩm tiếp tục dẫn dắt người đọc theo dõi quá trình Nguyễn Ánh, tức vua Gia Long, xây dựng và củng cố vương triều mới. Các chính sách về hành chính, quân sự, ngoại giao của Gia Long được phân tích kỹ lưỡng, cho thấy nỗ lực của ông trong việc ổn định đất nước sau thời kỳ chiến tranh kéo dài. Việc thiết lập hệ thống quan chế, triều chính và nền giáo dục dưới thời Gia Long cũng được tác giả đề cập chi tiết.
Phần lớn nội dung cuốn sách tập trung vào triều đại vua Tự Đức, thời kỳ thịnh trị nhất của nhà Nguyễn trước khi bước vào giai đoạn suy thoái. Tác giả Phan Xuân Hòa đã dành nhiều tâm huyết để phân tích toàn diện về mọi mặt của triều đại này, từ chính trị, quân sự, ngoại giao đến kinh tế, xã hội và văn hóa. Những thành tựu cũng như hạn chế của triều Tự Đức được đánh giá khách quan, giúp người đọc hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử dẫn đến sự suy yếu của nhà Nguyễn sau này.
“Lịch Sử Việt Nam 3: Từ Tây Sơn Khởi Nghĩa Đến Triều Tự Đức (Nội Trị) Nhà Nguyễn” không chỉ là một cuốn sách lịch sử đơn thuần mà còn là một công trình nghiên cứu công phu, góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề lịch sử còn gây tranh cãi. Tác phẩm hứa hẹn sẽ mang đến cho độc giả những hiểu biết sâu sắc và thú vị về một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc.
