Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, khi Internet và các thiết bị kỹ thuật số len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống, liệu chúng ta đã bao giờ tự hỏi về mặt trái của sự tiện lợi này? “Liệu IT đã hết thời?” của Nicholas G. Carr là một tác phẩm đầy provocative, đào sâu vào tác động của công nghệ đối với khả năng tư duy và nhận thức của con người. Tác giả không phủ nhận những lợi ích mà công nghệ mang lại, nhưng đồng thời cũng mạnh dạn chỉ ra những hệ lụy tiềm ẩn, đặc biệt là sự suy giảm khả năng tập trung và suy nghĩ sâu sắc.
Carr lập luận rằng Internet, với đặc tính thông tin tràn lan và dễ dàng tiếp cận, đang dần tái định hình cách thức não bộ chúng ta xử lý thông tin. Thay vì tập trung vào một nguồn kiến thức duy nhất, chúng ta bị cuốn vào vòng xoáy của việc lướt web, tiếp nhận thông tin một cách hời hợt và phân mảnh. Sự thay đổi này, dù là một dạng thích nghi với môi trường số, lại đồng thời làm suy giảm khả năng tư duy sâu sắc, khả năng phân tích và giải quyết vấn đề một cách toàn diện.
Qua nhiều nghiên cứu khoa học thần kinh, Carr chỉ ra rằng não bộ con người vốn được “huấn luyện” để tập trung trong thời gian dài. Tuy nhiên, trong thời đại kỹ thuật số, chúng ta liên tục bị ngắt quãng bởi các thông báo, email, và vô vàn những kích thích khác từ thế giới ảo. Việc phải liên tục chuyển đổi giữa các nguồn thông tin khiến khả năng tập trung bền vững bị bào mòn đáng kể. Tác giả minh họa rõ nét sự thay đổi này qua ví dụ về việc đọc sách: đọc trên màn hình điện thoại hay máy tính bảng khiến chúng ta dễ bị phân tâm hơn so với việc đọc sách in truyền thống, từ đó ảnh hưởng đến khả năng lĩnh hội và ghi nhớ kiến thức.
Không chỉ dừng lại ở việc đọc, Carr còn mở rộng phân tích sang các lĩnh vực khác như học tập, công việc sáng tạo và khả năng tư duy phản biện. Ông cho rằng sự phụ thuộc vào công nghệ đang dần biến chúng ta thành những “cỗ máy xử lý thông tin” thụ động, thiếu khả năng sáng tạo và tư duy độc lập. Mặc dù công nghệ mang lại nhiều lợi ích không thể phủ nhận, nhưng việc lạm dụng nó có thể dẫn đến nguy cơ suy giảm trí tuệ và khả năng tư duy bền vững.
“Liệu IT đã hết thời?” không phải là một lời kết tội công nghệ, mà là một lời cảnh tỉnh sâu sắc về cách chúng ta sử dụng công nghệ. Cuốn sách của Nicholas G. Carr chắc chắn sẽ khơi gợi nhiều tranh luận, nhưng đồng thời cũng cung cấp cho độc giả một góc nhìn mới mẻ và đầy thách thức về mối quan hệ giữa con người và công nghệ trong thời đại số. Đây là một tác phẩm đáng suy ngẫm cho bất kỳ ai quan tâm đến tương lai của tư duy và nhận thức trong một thế giới ngày càng bị chi phối bởi công nghệ.
