“Lời Hứa” của Damon Galgut, tiểu thuyết đoạt giải Booker danh giá năm 2021, là một bản trường ca đầy xúc động về gia đình, sự mất mát và những hệ lụy dai dẳng của thời kỳ Apartheid tại Nam Phi. Câu chuyện xoay quanh gia đình Swarts da trắng, sống tại một trang trại ngoại ô Pretoria, trải dài qua bốn thập kỷ, từ những năm 1980 đến 2018, đánh dấu sự chuyển mình của đất nước từ chế độ phân biệt chủng tộc đến một kỷ nguyên mới. Mỗi thập kỷ được đánh dấu bằng một đám tang trong gia đình, bắt đầu từ cái chết của người mẹ, Rachel. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, Rachel trăn trối chồng, Manie, thực hiện lời hứa trao tặng ngôi nhà trên đất của họ cho Salome, người giúp việc da đen tận tụy. Lời hứa này, tưởng chừng nhỏ bé, lại trở thành tâm điểm của những xung đột âm ỉ, phản ánh sự bất bình đẳng sâu sắc trong xã hội.
Sự ra đi của Rachel mở ra chuỗi những biến cố và mất mát tiếp theo cho gia đình Swarts. Manie, người cha, qua đời trong một tai nạn kỳ lạ, tiếp đến là Astrid, cô con gái giữa, bị sát hại trong một vụ cướp. Cuối cùng, Anton, người con trai cả, tự kết liễu đời mình. Mỗi cái chết lại là một dịp để các thành viên còn lại trong gia đình hội ngộ, nhưng lời hứa với Salome vẫn bị lãng quên, bị chôn vùi dưới những toan tính cá nhân và sự thờ ơ. Amor, cô con gái út, là người duy nhất luôn đau đáu về lời hứa chưa được thực hiện. Cô chứng kiến sự suy tàn của gia đình, sự đổi thay của xã hội, và cả sự bất lực của chính mình trước những bất công mà Salome phải gánh chịu.
Cuốn tiểu thuyết được xây dựng khéo léo với lối kể chuyện linh hoạt, chuyển đổi liên tục giữa các góc nhìn nhân vật, tạo nên một bức tranh đa chiều về gia đình Swarts. Damon Galgut sử dụng ngôn ngữ tinh tế, giàu hình ảnh, khắc họa rõ nét tâm lý nhân vật, những mâu thuẫn nội tâm và cả những biến động của xã hội Nam Phi. “Lời Hứa” không chỉ là câu chuyện về một gia đình, mà còn là câu chuyện về một đất nước đang trong quá trình chuyển đổi, về những vết thương của quá khứ và những hy vọng mong manh cho tương lai. Sự tréo ngoe của số phận, khi lời hứa cuối cùng cũng được thực hiện sau ba thập kỷ, lại mang đến một cảm giác xót xa, bởi thời gian và hoàn cảnh đã khiến nó trở nên vô nghĩa. Ngôi nhà đổ nát, Salome tuổi già sức yếu, và những bất công đã in hằn trong ký ức không thể nào xóa nhòa.
Tác phẩm mang đậm dấu ấn của phong cách “tân hiện đại”, chịu ảnh hưởng từ James Joyce cả về chủ đề lẫn văn phong. Người kể chuyện di chuyển linh hoạt giữa ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba, đôi khi ngay trong cùng một câu văn, tạo nên một dòng chảy ý thức đầy mê hoặc. “Lời Hứa” là một tác phẩm đáng đọc, không chỉ bởi giá trị văn chương mà còn bởi những thông điệp sâu sắc về công lý, sự tha thứ và ý nghĩa của cuộc sống. Tác phẩm đặt ra những câu hỏi day dứt về trách nhiệm cá nhân và tập thể trong việc đối diện với quá khứ và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
