Xuất bản lần đầu năm 1990, “Lợi Thế Cạnh Tranh Quốc Gia” của Michael E. Porter đã trở thành một tác phẩm kinh điển, tạo nên bước ngoặt trong tư duy về phát triển kinh tế và chiến lược quốc gia. Cuốn sách giới thiệu một khung khái niệm đột phá, phân tích sâu sắc nguồn gốc lợi thế cạnh tranh của các quốc gia, vượt xa những quan niệm truyền thống chỉ tập trung vào tài nguyên thiên nhiên, lao động giá rẻ hay vị trí địa lý.
Porter lập luận rằng, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong một quốc gia mới chính là yếu tố quyết định lợi thế cạnh tranh quốc gia. Môi trường kinh doanh và các chính sách của chính phủ đóng vai trò then chốt trong việc định hình năng lực cạnh tranh này. Các yếu tố then chốt bao gồm điều kiện về cơ sở hạ tầng, trình độ công nghệ, sự phát triển của các ngành công nghiệp liên quan, và tính khả thi của các chiến lược kinh doanh.
Một điểm nhấn quan trọng trong lý thuyết của Porter là sự liên kết và hỗ trợ giữa các ngành công nghiệp trong nước. Mạng lưới các ngành công nghiệp liên kết chặt chẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ, chia sẻ nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển chuỗi cung ứng hiệu quả và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường. Sự tương tác này thúc đẩy quá trình học hỏi lẫn nhau và nâng cao năng lực cạnh tranh tổng thể.
Vai trò của chính phủ và các tổ chức kinh tế là kiến tạo một môi trường khuyến khích đổi mới và phát triển. Việc xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp dựa trên lợi thế so sánh, tập trung vào các ngành có tiềm năng tăng trưởng cao là vô cùng quan trọng. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nghiên cứu khoa học, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp là những yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu này.
Porter cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của cạnh tranh nội địa như một động lực thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng suất. Chính phủ cần khuyến khích cạnh tranh lành mạnh bằng cách loại bỏ các rào cản thương mại, tránh bảo hộ những doanh nghiệp yếu kém, đồng thời thiết lập cơ chế khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.
Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) một cách có chọn lọc, tập trung vào các lĩnh vực tiềm năng cũng là một chiến lược quan trọng. FDI không chỉ mang lại nguồn vốn đầu tư mà còn đóng góp vào việc chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực quản lý và mở rộng thị trường. Việc khuyến khích sự hợp tác giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước, tạo ra sự bổ sung và liên kết trong chuỗi giá trị là yếu tố then chốt để tối đa hóa lợi ích từ FDI.
Cuối cùng, Porter khẳng định vai trò trung tâm của yếu tố con người trong việc tạo dựng và duy trì lợi thế cạnh tranh quốc gia. “Lợi Thế Cạnh Tranh Quốc Gia” của Michael E. Porter là một tác phẩm kinh điển, cung cấp những phân tích sắc bén và những kiến thức quý báu cho bất kỳ ai quan tâm đến phát triển kinh tế và chiến lược cạnh tranh quốc gia.
