Cuốn sách “Luận Đề Về Cao Bá Quát” của tác giả Nguyễn Duy Diễn, ra mắt năm 2017, là một công trình nghiên cứu công phu về cuộc đời và sự nghiệp của nhà cách mạng lỗi lạc Cao Bá Quát (1895-1965). Tác giả đã dày công nghiên cứu, phân tích và đánh giá một cách toàn diện và sâu sắc về con người và sự nghiệp cách mạng sôi nổi của ông, dựa trên nhiều nguồn tư liệu lịch sử quý giá và hồi ức chân thực.
Từ thuở thiếu thời tại làng Văn Lâm, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội), Cao Bá Quát đã sớm tiếp nhận tinh thần yêu nước và ý chí chống đế quốc từ người anh ruột Cao Thắng. Hành trình tham gia phong trào Đông Du năm 1916 và quá trình học tập tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã hun đúc thêm lý tưởng cách mạng cho ông.
Bước vào những năm 1920, Cao Bá Quát nổi lên như một trong những nhà lãnh đạo chủ chốt của phong trào yêu nước ở Bắc Kỳ. Ông tích cực tham gia thành lập và phát triển nhiều tổ chức cách mạng quan trọng, tiêu biểu là Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng. Ngay cả khi Việt Nam Quốc dân Đảng bị thực dân Pháp đàn áp dữ dội, ông vẫn kiên cường lãnh đạo phong trào hoạt động bí mật, giữ vững ngọn lửa cách mạng.
Bị bắt giam và kết án 10 năm tù khổ sai năm 1930, Cao Bá Quát không hề khuất phục. Trong chốn lao tù khắc nghiệt, ông vẫn tiếp tục hoạt động bí mật, giữ vững đường lối cách mạng. Sau khi ra tù, ông tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, tham gia xây dựng các tổ chức mới như Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội và Mặt trận Thống nhất Nhân dân Đông Dương.
Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Cao Bá Quát được tin tưởng giao phó nhiều trọng trách trong bộ máy nhà nước, từ Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong chính phủ lâm thời đến Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Việt Nam. Ông có đóng góp quan trọng trong việc xây dựng và phát triển phong trào đấu tranh trong suốt cuộc kháng chiến chống Pháp.
Giai đoạn sau năm 1954, Cao Bá Quát tiếp tục đảm nhiệm nhiều vị trí lãnh đạo then chốt tại miền Bắc, như Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Chủ tịch Hội đồng Dân tộc. Ông cũng dành tâm huyết xây dựng chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Cao Bá Quát qua đời năm 1965 khi đang miệt mài công tác, để lại di sản vô giá cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc.
Thông qua cuốn sách “Luận Đề Về Cao Bá Quát”, Nguyễn Duy Diễn không chỉ khắc họa chân dung một nhà cách mạng kiên trung, một nhà lãnh đạo tài năng mà còn làm sáng tỏ tư tưởng, đóng góp to lớn của ông đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Tác giả cũng đã bác bỏ những quan điểm sai lệch trước đây về cuộc đời và công lao của Cao Bá Quát, góp phần khẳng định giá trị lịch sử của một nhân vật kiệt xuất. Đây là một công trình nghiên cứu có giá trị khoa học và ý nghĩa chính trị sâu sắc, xứng đáng được bạn đọc đón nhận.
