Lê Văn Nựu (1877-1939), một nhà ngôn ngữ học lỗi lạc của Việt Nam thời kỳ đầu, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử nghiên cứu ngôn ngữ nước nhà. Sinh ra tại làng Phù Lưu, huyện Từ Liêm, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội), ông theo học tại trường làng trước khi sang Pháp du học và tốt nghiệp Tiến sĩ Triết học tại Đại học Sorbonne danh tiếng. Sau khi trở về Việt Nam, ông cống hiến tại Trường Đại học Đông Dương và cho ra đời nhiều công trình nghiên cứu quan trọng về ngôn ngữ học, trong đó nổi bật nhất là cuốn “Lược Khảo Việt Ngữ” viết năm 1930.
Ra đời trong bối cảnh ngành ngôn ngữ học Việt Nam còn non trẻ dưới thời Pháp thuộc, “Lược Khảo Việt Ngữ” thể hiện tầm nhìn sâu rộng và tâm huyết của Lê Văn Nựu đối với tiếng mẹ đẻ. Với kiến thức uyên bác tích lũy từ quá trình học tập và nghiên cứu, ông đã dày công xây dựng một tác phẩm nhằm giới thiệu một cách hệ thống và khoa học về những đặc điểm cơ bản của tiếng Việt, góp phần đặt nền móng cho sự phát triển của ngành ngôn ngữ học trong nước.
“Lược Khảo Việt Ngữ” được cấu trúc thành năm chương, bao quát toàn diện các khía cạnh của tiếng Việt. Chương một mở đầu bằng việc giới thiệu tổng quan về ngôn ngữ học và xác định vị trí của tiếng Việt trong bức tranh ngôn ngữ thế giới. Chương hai đi sâu phân tích cấu trúc âm vần của tiếng Việt, bao gồm hệ thống phụ âm, nguyên âm và thanh điệu – những yếu tố tạo nên âm sắc đặc trưng của tiếng Việt. Chương ba tập trung nghiên cứu cấu trúc từ vựng, phân loại các loại từ như danh từ, động từ, tính từ… giúp người đọc hiểu rõ cách thức hình thành và sử dụng từ ngữ trong tiếng Việt. Chương bốn phân tích cấu trúc câu, từ câu đơn đến câu phức, cùng với cách thức liên kết các câu để tạo thành văn bản mạch lạc. Cuối cùng, chương năm so sánh tiếng Việt với các ngôn ngữ khác như tiếng Hoa, tiếng Pháp, tiếng Anh… nhằm làm nổi bật những nét độc đáo và riêng biệt của tiếng Việt. Xuyên suốt tác phẩm, tác giả sử dụng nhiều ví dụ cụ thể từ ngữ liệu tiếng Việt để minh họa, phân tích sâu sắc các khía cạnh ngữ pháp và ngữ âm, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và lĩnh hội kiến thức.
“Lược Khảo Việt Ngữ” không chỉ là một công trình nghiên cứu ngôn ngữ học thuần túy mà còn mang ý nghĩa lịch sử to lớn đối với sự phát triển của ngành ngôn ngữ học tại Việt Nam. Là một trong những công trình tiên phong nghiên cứu khoa học về tiếng mẹ đẻ, tác phẩm đã đặt nền móng cho những nghiên cứu tiếp theo, đồng thời khẳng định vị thế của tiếng Việt trên trường quốc tế. Việc khảo sát toàn diện các khía cạnh ngữ pháp, ngữ âm của tiếng Việt theo phương pháp khoa học đã góp phần giới thiệu tiếng Việt một cách toàn diện và chính xác ra thế giới. Tác phẩm cũng trở thành tài liệu tham khảo quan trọng cho các thế hệ nhà nghiên cứu ngôn ngữ sau này.
Với những đóng góp to lớn cho sự hình thành và phát triển của ngành khoa học ngôn ngữ học tại Việt Nam, Lê Văn Nựu xứng đáng được coi là một trong những nhà sáng lập của ngành này. “Lược Khảo Việt Ngữ” chính là minh chứng rõ nét nhất cho tầm nhìn, tâm huyết và tài năng của ông, đồng thời đánh dấu bước khởi đầu quan trọng cho sự phát triển mạnh mẽ của ngôn ngữ học Việt Nam. Tác phẩm là một di sản quý giá, xứng đáng được các thế hệ người Việt trân trọng và tiếp tục nghiên cứu. Kính mời bạn đọc khám phá “Lược Khảo Việt Ngữ” của tác giả Lê Văn Nựu.