Năm Ất Mão, vó ngựa Mông Cổ do Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy tràn vào Đại Lý (Vân Nam), đặt tiền đề cho cuộc xâm lược Nam Tống. Nhằm củng cố vị thế, Ngột Lương Hợp Thai phái ba sứ giả đến Thăng Long, hòng thuyết phục vua Trần Thái Tôn đầu hàng. Tuy nhiên, không những bác bỏ yêu sách, nhà vua còn ra lệnh bắt giam cả ba sứ giả. Hành động cứng rắn này châm ngòi cho cơn thịnh nộ của Ngột Lương Hợp Thai, khiến hắn quyết định khởi binh tấn công Đại Việt vào đầu năm Đinh Tị. Quân Mông Cổ chia làm hai cánh: một theo đường Vân Nam tiến về Hưng Hóa dọc sông Thao, cánh còn lại men theo Hà Giang xuôi dòng sông Lô, dự định hợp quân tại Bạch Hạc trước khi tổng tấn công Thăng Long. Trần Thái Tôn giao trọng trách trấn giữ tiền tuyến Bạch Hạc cho Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, khi đó mới 31 tuổi. Tuy nhiên, trước sức mạnh áp đảo của quân Nguyên, Trần Quốc Tuấn buộc phải lui binh về Sơn Tây.
Trận chiến tiếp diễn tại Bình Lễ (Vĩnh Yên) với sự tham chiến trực tiếp của vua Trần Thái Tôn. Quân Đại Việt lâm vào thế khó, nhưng nhờ sự dũng cảm của tướng Lê Phụ Trần xông pha trận mạc, cuộc tiến công của quân Nguyên mới bị chặn đứng. Mặc dù có lời khuyên vua nên đóng quân chấp nhận thất bại, Lê Phụ Trần khẳng khái: “Đây chỉ như người mẫu nhuộm tóc bạc lần cuối trước khi chết! Hãy chiến đấu, đừng chấp nhận thất bại!”. Lấy làm quyết tâm, Trần Thái Tôn quyết định rút quân, Lê Phụ Trần ở lại cản hậu, bảo vệ cho quân chủ lực rút lui an toàn. Đồng thời, Thái sư Trần Thủ Độ cũng lui binh khỏi Thăng Long, lập phòng tuyến bảo vệ Hưng Yên. Linh Từ Quốc Mẫu cùng Thái tử Trần Hoảng, hoàng tộc và gia quyến quan lại được đưa về Nam Định lánh nạn.
Thăng Long thất thủ. Ba sứ giả Mông Cổ bị giam giữ trong thành được giải thoát, tuy nhiên một người đã bỏ mạng. Quân Nguyên chiếm đóng Thăng Long, cướp bóc và tàn sát dân lành, gieo rắc nỗi kinh hoàng, khiến quân dân Đại Việt chất chứa mối hận thù sâu sắc. Trước tình thế hiểm nghèo, Trần Thái Tôn tìm đến Thái sư Trần Thủ Độ. Trước nỗi lo lắng của nhà vua, Thái sư quả quyết: “Vương chưa buông xuống đầu tôi, xin bệ hạ đừng lo lắng!”. Lời nói đầy khí phách của Trần Thủ Độ đã tiếp thêm sức mạnh cho Trần Thái Tôn, giúp ông vững vàng trước sóng gió.
Bất ngờ thay, thời tiết chuyển biến khắc nghiệt, nắng nóng kéo dài khiến quân Mông Cổ suy yếu, dịch bệnh hoành hành, làm tiêu hao sinh lực địch. Nắm bắt thời cơ, Trần Thái Tôn hạ lệnh tổng phản công. Trận đánh quyết định diễn ra tại Đông Bộ Đầu, quân Mông Cổ kiệt quệ không chống nổi, buộc phải tháo chạy về nước. Do không còn sức lực để cướp bóc trên đường rút lui, chúng bị dân chúng gọi mỉa mai là “giặc Phật”.
Chiến thắng oanh liệt trước quân Mông Cổ dưới thời Trần Thái Tôn đã khơi dậy niềm hân hoan trong lòng quân dân Đại Việt. Lúc này, Thái sư Trần Thủ Độ đã 65 tuổi, quyền lực gần như nằm trọn trong tay Trần Thái Tôn. Nhà vua xem xét công lao của các tướng lĩnh để ban thưởng. Khi đến lượt Lê Phụ Trần, ông trầm ngâm suy nghĩ. Nếu không có Lê Phụ Trần can gián, có lẽ ông đã chấp nhận thất bại tại Bình Lễ, và số phận Đại Việt sẽ ra sao? Trong cuộc rút lui đầy nguy hiểm, nếu không có Lê Phụ Trần dũng cảm cản hậu, quân ta chắc chắn sẽ chịu tổn thất nặng nề. Vậy thì chức vị và tước hiệu nào mới xứng đáng với công lao to lớn của ông? Cuối cùng, Trần Thái Tôn quyết định tham khảo ý kiến của Thái sư Trần Thủ Độ. Thái sư tâu: “Lê Phụ Trần là người có bản lĩnh và tài năng, đáng được ban chức Ngự sử đại phu vậy!”.
“Lý Trần Tình Hận” của Ngô Viết Trọng không chỉ tái hiện những diễn biến lịch sử then chốt này mà còn đan xen câu chuyện về một làng chài ven biển, nơi người dân phải đối mặt với nạn cướp biển hoành hành. Trước tình hình đó, hào phú Trần Lý đã đứng ra chiêu mộ và huấn luyện hương dũng, bảo vệ cuộc sống bình yên cho dân làng. Trong số đó, chàng trai mồ côi tên Độ, dưới sự dẫn dắt của Trần Lý và một vị võ sư tài ba, đã trổ tài võ nghệ xuất chúng, trở thành một tướng lĩnh quan trọng của làng. Sau khi người thầy võ về quê, Độ tiếp nối sự nghiệp, trở thành người chỉ huy, tiếp tục đào tạo thế hệ trẻ kế cận. Với những tình tiết hấp dẫn và đầy kịch tính, “Lý Trần Tình Hận” hứa hẹn đưa độc giả vào một thế giới đầy màu sắc, nơi lòng dũng cảm và tinh thần bảo vệ quê hương được đặt lên hàng đầu.
