Martin Eden, một tác phẩm kinh điển của Jack London, khắc họa số phận bi kịch của một nghệ sĩ tài năng trong xã hội tư bản đầy rẫy mâu thuẫn. Martin, một chàng thủy thủ thô kệch nhưng đầy khát vọng, bị mê hoặc bởi vẻ hào nhoáng và tinh tế của “xã hội thượng lưu”, nơi anh tin rằng tồn tại “sự hào hiệp của tâm hồn, những tư tưởng trong sạch và cao thượng, cuộc sống tinh thần khẩn trương”. Anh lý tưởng hóa tầng lớp này và khao khát được gia nhập, được chia sẻ cái thế giới mà anh cho là tràn đầy tri thức và nghệ thuật chân chính.
Hành trình gian khổ của Martin bắt đầu bằng việc tự học, vượt qua vô vàn khó khăn để vươn lên từ đáy xã hội. Anh lao vào sáng tác, viết ra những câu chuyện hiện thực trần trụi, vạch trần sự giả dối và tô hồng cuộc sống của xã hội tư sản. Cuối cùng, sau bao nỗ lực không ngừng nghỉ, anh đạt được thành công và danh vọng, trở thành một nhà văn nổi tiếng. Tuy nhiên, vinh quang và giàu có không mang lại cho Martin hạnh phúc mà anh hằng mong ước. Càng gần gũi với “thế giới thượng lưu”, anh càng vỡ mộng về bản chất thực sự của nó – một thế giới đầy rẫy sự ích kỷ, giả dối, trống rỗng về tinh thần và chỉ coi trọng đồng tiền.
Tình yêu của Martin dành cho Ruth Morse, một cô gái xuất thân từ gia đình thượng lưu, ban đầu là nguồn cảm hứng và động lực sáng tạo cho anh. Anh nhìn thấy ở Ruth vẻ đẹp trong trắng, tinh khôi và tin rằng cô là hiện thân của tất cả những gì cao quý và tốt đẹp. Nhưng rồi, Martin nhận ra Ruth cũng chỉ là một cô gái tầm thường với những quan điểm hẹp hòi, bị ràng buộc bởi những định kiến giai cấp. Cô không thể hiểu được khát vọng nghệ thuật của Martin, quay lưng với anh khi anh gặp khó khăn và chỉ quay lại khi anh đã thành danh. Sự phản bội này là một cú sốc tinh thần lớn đối với Martin, khiến anh hoàn toàn vỡ mộng về tình yêu và về cái thế giới mà anh đã từng khao khát.
Trong hành trình đầy cay đắng của mình, Martin nhận ra rằng sự đồng cảm và tình người chân chính chỉ tồn tại ở những người lao động như Lizzie Collonny, Maria Silva và những người bạn cũ cùng giai cấp với anh. Họ không quan tâm đến danh vọng hay tiền bạc, mà đánh giá anh dựa trên con người thật của anh. Martin dần lung lay niềm tin vào triết lý Nietzsche mà anh từng tôn thờ, nhưng anh cũng không thể tìm được đường quay về với giai cấp của mình. Anh trở thành một kẻ lạc lõng, bị mắc kẹt giữa hai thế giới: xa lạ với thế giới thượng lưu đầy giả dối và cũng không còn thuộc về thế giới của những người lao động.
Câu chuyện kết thúc bằng bi kịch tự tử của Martin Eden, một cái kết đau lòng cho một tài năng bị xã hội vùi dập. Jack London đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc sự cô đơn, tuyệt vọng của một nghệ sĩ chân chính trong một xã hội tha hóa, đồng thời đặt ra những câu hỏi nhức nhối về giá trị của nghệ thuật, về ý nghĩa của cuộc sống và về số phận của những tâm hồn nhạy cảm trong một thế giới đầy mâu thuẫn. Đoạn trích mô tả cuộc gặp gỡ đầu tiên của Martin với Ruth cho thấy sự ngây ngô, vụng về của chàng thủy thủ trước một thế giới hoàn toàn xa lạ, đồng thời hé lộ sức hút mãnh liệt giữa hai con người đến từ hai thế giới khác biệt. Sự tương tác đầy căng thẳng và ngượng ngùng này báo hiệu cho một mối quan hệ đầy sóng gió và bi kịch về sau.
