“Mấy Chàng Trai Thế Hệ Trước” của Dương Thiệu Thanh là một cuốn hồi ký đầy ám ảnh, đưa người đọc trở về Việt Nam những năm 1968, một thời điểm đầy biến động và bất ổn. Khởi nguồn từ bài báo về tham nhũng trên tờ Chính Luận ngày 17/9/1968, tác giả bắt đầu hành trình hồi tưởng về bốn thập kỷ trước đó, vẽ nên bức tranh xã hội hỗn loạn và ô uế, đồng thời đặt ra những câu hỏi day dứt về hiện tại và tương lai của đất nước. Tác giả khẳng định đây không phải là một tác phẩm chính trị hay phê phán, mà là tiếng lòng của một người ngoại cuộc, mong muốn chia sẻ, đồng cảm và tha thứ với những người cùng thế hệ, đặc biệt là những người liên quan đến phong trào Tây Du và Tập Đoàn Hoàng Tích Chu. Với tâm thế khách quan và tình yêu dành cho những người tâm huyết với đất nước, tác giả cố gắng tái hiện lại một giai đoạn lịch sử đầy sóng gió, dù không tránh khỏi những thiếu sót trong việc ghi nhớ chi tiết.
Cuốn sách đặt ra câu hỏi lớn: Sau 40 năm đầy biến động, xã hội Việt Nam đã đi đến đâu và sẽ đi về đâu? So sánh với sự trỗi dậy thần kỳ của Nhật Bản sau cuộc cải cách Minh Trị và Thế chiến thứ hai, Việt Nam vẫn dậm chân tại chỗ, bị chia rẽ sâu sắc và chìm trong vòng xoáy tham nhũng. Trong khi thế giới bước vào kỷ nguyên hợp tác quốc tế và liên hành tinh, Việt Nam lại dường như đi ngược dòng lịch sử, trì trệ và thụt lùi. Năm 1968, “quốc sỉ” trở thành nỗi nhục nhằn mà cả dân tộc phải gánh chịu. Những luận điệu về chủ quyền, dù chính đáng, cũng trở nên mỉa mai khi Việt Nam phải liên tục kêu gọi viện trợ kinh tế và quân sự. “Vụ nhà Đèn” với những bê bối được phơi bày trên báo chí là một minh chứng rõ ràng cho sự thối nát và tham lam của một bộ phận những kẻ nắm quyền, lợi dụng danh nghĩa quốc gia để mưu cầu tư lợi cá nhân. Âm mưu thôn tính tài sản của Điện Lực Việt Nam và chiếm đoạt 32 triệu đô la Mỹ viện trợ đã bị phanh phui kịp thời, nhưng cũng đủ để thấy sự nhức nhối của vấn nạn tham nhũng.
Tác giả trích dẫn những nhận xét sắc bén từ các cây bút trẻ, cho rằng thế hệ các bậc trí thức khoa bảng, dù tài giỏi trong thời kỳ Pháp thuộc, lại không đủ khả năng lãnh đạo một Việt Nam độc lập. Họ bị cho là “cao quá, xa dân quá”, không còn phù hợp với bối cảnh mới. “Mấy Chàng Trai Thế Hệ Trước” không chỉ đơn thuần là một cuốn hồi ký, mà còn là một lời cảnh tỉnh, một tiếng kêu đau đáu về trách nhiệm của mỗi thế hệ đối với vận mệnh đất nước. Cuốn sách hứa hẹn mang đến cho người đọc những góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về một giai đoạn lịch sử quan trọng của Việt Nam, khơi gợi những suy ngẫm về quá khứ, hiện tại và tương lai.
