“Mưa Mùa Hạ” của Ma Văn Kháng, một tác phẩm từng gây tiếng vang lớn 17 năm trước, vẫn giữ nguyên sức hút mãnh liệt với những tư tưởng táo bạo và phản ánh xã hội chân thực. Cuốn tiểu thuyết này không ngần ngại phơi bày những vấn đề nhức nhối, đồng thời khéo léo sử dụng hình ảnh đàn mối như một ẩn dụ cho sự sinh sôi, phát triển mạnh mẽ, đôi khi mang tính hủy diệt. Ngôn ngữ phong phú, đa nghĩa, đặc trưng của tiếng Việt, góp phần làm cho câu chuyện trở nên sinh động, dễ tiếp cận, bất chấp một số ý kiến trái chiều về triết lý và ngôn ngữ được sử dụng. “Mưa Mùa Hạ” được xem như một cuộc thử nghiệm văn chương đầy tâm huyết, thể hiện sự dấn thân của tác giả trong việc đổi mới ngôn ngữ và tư duy nghệ thuật.
Bản tái bản lần thứ ba vẫn giữ nguyên giá trị ban đầu, mang đến cho người đọc bức tranh xã hội chân thực và hơi thở của thời đại mà Ma Văn Kháng đã khắc họa. Sự tương phản giữa những nhân vật chính diện và phản diện, cùng những thử thách mà họ phải đối mặt, tạo nên một câu chuyện đầy kịch tính và cảm động. Những số phận như Hưng – bị đình chỉ công tác chờ quy trách nhiệm, Thưởng – chết đuối cùng túi vàng phi nghĩa, hay Loan – bị sa thải khỏi cửa hàng kinh doanh, đều là những minh chứng cho sự trừng phạt của số phận đối với những hành vi sai trái. Tác phẩm khẳng định sức mạnh của cái thiện trong cuộc chiến chống lại cái ác, dù chúng được che đậy dưới lớp vỏ hào nhoáng. Những mối quan hệ xã hội được lột tả với nhiều tầng lớp ý nghĩa, ẩn chứa những góc khuất sâu thẳm. Cuộc chiến chống tiêu cực vẫn tiếp tục, và đó chính là lý do tại sao những vấn đề mà “Mưa Mùa Hạ” đề cập vẫn còn nguyên giá trị sau gần hai thập kỷ.
Tác phẩm mang hơi thở thời đại, ấm áp và gần gũi, kéo người đọc vào những đoạn đối thoại đậm chất triết lý, suy tư về những số phận thân thuộc như chính cuộc sống xung quanh. Tuy nhiên, khi miêu tả con người và các mối quan hệ xã hội, “Mưa Mùa Hạ” đôi lúc có phần cứng nhắc, thiếu sự linh hoạt trong việc giải thích những bước ngoặt trong tính cách và số phận nhân vật. Ngược lại, những trang viết về cuộc sống thường nhật lại toát lên vẻ chân thực và lãng mạn. Sự tương phản này có lẽ là dụng ý nghệ thuật của tác giả, tạo ra sự đối lập giữa vẻ đẹp đời thường và sức tàn phá của những thế lực đen tối, tượng trưng qua hình ảnh đàn mối. Sự không nhất quán trong bút pháp có thể chính là một thử nghiệm táo bạo của Ma Văn Kháng, tạo nên hai luồng ý kiến trái chiều về tác phẩm, từ 17 năm trước cho đến nay.
Bối cảnh thiên tai khắc nghiệt được miêu tả sống động: cơn bão kinh hoàng, lũ lụt kéo dài, cầu cống bị cuốn trôi, nhà cửa đổ nát, người chết và mất tích. Hình ảnh đê Nguyên Lộc kiên cường chống lại bão lũ tượng trưng cho sức mạnh kiên cường của con người trước thiên tai. Giữa khung cảnh hoang tàn đó, nỗi đau mất mát hiện lên rõ nét qua hình ảnh ông Cần lặng lẽ bên bàn thờ vợ và con trai Trọng, người đã hy sinh trong cơn bão. “Mưa Mùa Hạ” không chỉ là một câu chuyện, mà còn là một bức tranh xã hội đa chiều, đầy ám ảnh và suy tư. Nếu bạn là người yêu văn học, đây chắc chắn là một tác phẩm không thể bỏ qua.
