“Mười Ngày” (Decameron) là kiệt tác văn học kinh điển của đại văn hào Ý Giovanni Boccaccio, ra đời giữa thế kỷ XIV, thời điểm châu Âu đang oằn mình dưới ách thống trị của đại dịch Cái Chết Đen. Tác phẩm không chỉ ghi dấu ấn đậm nét trong lịch sử văn học thế giới mà còn là bức tranh sống động phản ánh xã hội và văn hóa thời kỳ Phục hưng sơ khai.
Với cấu trúc độc đáo, “Mười Ngày” xoay quanh câu chuyện của bảy cô gái trẻ và ba chàng trai quyết định lánh nạn khỏi Florence, tìm đến một thung lũng yên bình tại Camaiore. Để xua tan nỗi u ám của dịch bệnh và cái chết, họ cùng nhau chia sẻ những câu chuyện, mỗi người một truyện mỗi ngày, trong mười ngày liên tiếp, tạo nên bộ sưu tập trăm truyện ngắn đa dạng và phong phú.
Mỗi câu chuyện trong “Mười Ngày” là một lát cắt cuộc sống, phản ánh muôn mặt của xã hội đương thời, từ tình yêu đôi lứa, tình thân gia đình, cho đến lòng dũng cảm, trí tuệ và sự khôn ngoan. Boccaccio tài tình đan cài yếu tố hài hước, châm biếm sâu cay nhắm vào tầng lớp quý tộc, giáo hội và những thói hư tật xấu của xã hội phong kiến. Câu chuyện về Anh chàng họa sĩ Calăngđranh là một ví dụ điển hình cho phong cách hài hước trí tuệ, phơi bày sự giả dối và lố bịch của xã hội bằng những tình huống dở khóc dở cười.
Dù ra đời trong bối cảnh xã hội phong kiến, “Mười Ngày” đã mạnh dạn thể hiện tinh thần phản kháng, đả kích những bất công và áp bức. Điều này tạo nên sự tương đồng thú vị với dòng văn học dân gian Việt Nam, cùng chung tiếng nói phản kháng bất công, dù ở những bối cảnh văn hóa và tinh thần khác biệt.
Giovanni Boccaccio (1313-1375) là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của thời kỳ Phục hưng Ý. Sinh ra trong một gia đình thương nhân tại Certaldo, Tuscany, Boccaccio sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương mãnh liệt. Tuy bị cha hướng theo nghiệp kinh doanh, nhưng sau khi cha mất, ông đã từ bỏ ngành luật để theo đuổi đam mê văn học nghệ thuật. Thời gian làm việc tại triều đình Anjou và mối tình với Công chúa Maria d’Acquino đã khơi nguồn cảm hứng cho nhiều sáng tác của ông, trong đó có tập thơ tình lãng mạn “Filostrato”. Không chỉ nổi tiếng với “Mười Ngày”, Boccaccio còn được biết đến với nhiều công trình nghiên cứu bằng tiếng Latinh và có mối quan hệ thân thiết với nhà thơ Francesco Petrarca cùng nhiều trí thức lớn đương thời. Ông được xem là một trong những nhân vật quan trọng góp phần xây dựng nền móng cho văn học và văn minh Phục hưng Ý.
“Mười Ngày” không chỉ là một tập hợp những câu chuyện giải trí đơn thuần, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật tinh tế, khắc họa sâu sắc tâm hồn con người và xã hội thời Phục hưng. Với ngôn ngữ trau chuốt, giọng văn sắc sảo, Boccaccio đã xây dựng nên những nhân vật sống động, đa chiều, từ quý tộc giàu sang đến người dân nghèo khổ, mỗi người đều mang trong mình những câu chuyện riêng, những số phận riêng, tạo nên bức tranh toàn cảnh về xã hội đương thời. “Mười Ngày” còn gửi gắm những bài học sâu sắc về tình yêu, lòng nhân ái, sự tự trọng và đức kiên nhẫn, những giá trị nhân văn trường tồn theo thời gian. Đây thực sự là một kiệt tác văn học kinh điển, xứng đáng được khám phá và trân trọng.
