Richard Rhodes, trong cuốn sách đồ sộ “Năng lượng: Lịch sử Nhân loại Từ Than Củi Tới Hạt Nhân”, đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về hành trình chinh phục năng lượng của loài người, từ những tia lửa le lói đầu tiên trong hang động thời tiền sử đến sức mạnh khủng khiếp của phản ứng hạt nhân. Đây không chỉ đơn thuần là câu chuyện về tiến bộ khoa học kỹ thuật, mà còn là một bản anh hùng ca về sự thích nghi, sáng tạo và cả những bài học đắt giá về sự cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trường.
Cuốn sách mở ra với hình ảnh con người thuở sơ khai, quây quần bên đống lửa than củi, nguồn năng lượng nguyên thủy nhất đã sưởi ấm, nấu chín thức ăn và xua đuổi thú dữ. Từ đó, than củi trở thành động lực chính cho các hoạt động sản xuất, thúc đẩy sự phát triển của các nền văn minh và đặt nền móng cho cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ nhất. Rhodes tỉ mỉ tái hiện lại vai trò then chốt của than củi trong việc định hình xã hội loài người suốt hàng thiên niên kỷ.
Bước sang giữa thế kỷ 19, một kỷ nguyên năng lượng mới bắt đầu với sự xuất hiện của dầu mỏ. Rhodes chi tiết hóa quá trình khám phá “vàng đen” tại Mỹ, sự phát triển vượt bậc của công nghệ lọc dầu và sản xuất xăng, cũng như tác động sâu rộng của dầu mỏ lên mọi mặt của đời sống, từ công nghiệp, giao thông vận tải đến địa chính trị toàn cầu. Dầu mỏ nhanh chóng soán ngôi than củi, trở thành nguồn năng lượng chủ đạo, thúc đẩy một cuộc cách mạng công nghiệp mới với tốc độ chưa từng có.
Tuy nhiên, hành trình tìm kiếm năng lượng của con người không dừng lại ở đó. Nửa sau thế kỷ 20 chứng kiến sự trỗi dậy của một nguồn năng lượng mang tính đột phá: năng lượng hạt nhân. Rhodes dẫn dắt người đọc qua những khám phá khoa học nền tảng về phản ứng phân hạch, sự ra đời của lò phản ứng hạt nhân đầu tiên, cuộc chạy đua hạt nhân giữa các cường quốc trong Chiến tranh Lạnh, đồng thời không né tránh những thách thức và rủi ro tiềm ẩn đi kèm với công nghệ này.
Xuyên suốt cuốn sách, Rhodes không chỉ tập trung vào những thành tựu khoa học kỹ thuật mà còn dành sự quan tâm đặc biệt đến tác động của năng lượng lên môi trường và xã hội. Từ ô nhiễm khói bụi do đốt than củi, sự cố tràn dầu đến thảm họa hạt nhân, tác giả thẳng thắn phân tích những hệ lụy tiêu cực mà mỗi nguồn năng lượng mang lại, đồng thời đề xuất các giải pháp khắc phục và hướng tới một tương lai năng lượng bền vững.
Thông điệp xuyên suốt tác phẩm là lời kêu gọi hướng tới những nguồn năng lượng sạch và tái tạo như năng lượng mặt trời, gió và thủy điện. Rhodes tin tưởng rằng, đây mới chính là chìa khóa cho một tương lai phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên. “Năng lượng: Lịch sử Nhân loại Từ Than Củi Tới Hạt Nhân” không chỉ là một cuốn sách lịch sử khoa học, mà còn là một tác phẩm giàu tính nhân văn, thức tỉnh chúng ta về trách nhiệm với hành tinh và thế hệ tương lai. Bản dịch tiếng Việt của Nguyễn Mạnh Cường hứa hẹn sẽ mang đến cho độc giả Việt Nam một trải nghiệm đọc đầy bổ ích và thú vị.
