Yevgeny Viktorovich Tarle, trong cuốn sách đồ sộ “Napoleon Bonaparte”, đã khắc họa chân dung một trong những nhân vật lịch sử gây tranh cãi nhất, nhưng cũng lừng lẫy nhất mọi thời đại: Hoàng đế Napoleon Bonaparte. Tác phẩm không chỉ đơn thuần là một bản tiểu sử khô khan, mà là một bức tranh toàn cảnh về cuộc đời, sự nghiệp, tham vọng và cả những bi kịch của vị tướng tài ba này, từ thuở ấu thơ trên đảo Corse cho đến những ngày tháng cuối cùng trên đảo Saint Helena xa xôi.
Napoleon Bonaparte, sinh năm 1769 trong một gia đình quý tộc nhỏ tại Corse, sớm bộc lộ tài năng quân sự xuất chúng. Được đào tạo bài bản tại trường quân sự Brienne và trường đặc biệt Saint-Cyr, ông nhanh chóng thăng tiến trong hàng ngũ quân đội Pháp. Chiến thắng vang dội tại Toulon năm 1793, khi Napoleon còn rất trẻ, đã đặt nền móng cho sự nghiệp lẫy lừng của ông, biến chàng sĩ quan pháo binh trẻ tuổi thành một ngôi sao sáng trên bầu trời quân sự nước Pháp.
Tuy nhiên, con đường chinh phục đỉnh cao quyền lực của Napoleon không hề bằng phẳng. Cuộc viễn chinh Ai Cập và Syria thất bại đã chứng minh rằng ngay cả thiên tài quân sự cũng có thể gặp phải những bước lùi. Nhưng chính thất bại này đã tạo tiền đề cho sự trở lại ngoạn mục của Napoleon. Năm 1799, ông tiến hành đảo chính, lật đổ chính quyền Cách mạng và lên nắm quyền Tổng tài, mở ra một chương mới trong lịch sử nước Pháp.
Từ vị trí Tổng tài, Napoleon đã thực hiện những cải cách sâu rộng trên mọi lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế đến xã hội và quân sự, đặt nền móng cho một nước Pháp hùng mạnh. Năm 1804, ông tự xưng Hoàng đế Napoléon I, đánh dấu đỉnh cao quyền lực của mình. Dưới triều đại của Napoléon I, nước Pháp liên tục giành thắng lợi trong các chiến dịch quân sự, mở rộng lãnh thổ và ảnh hưởng khắp châu Âu. Những chiến thắng lừng lẫy trước Áo, Phổ, Ba Lan… đã đưa Napoléon lên vị trí bá chủ lục địa già.
Tham vọng của Napoleon, tuy nhiên, cũng chính là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của ông. Cuộc xâm lược Nga năm 1812, một canh bạc đầy rủi ro, đã kết thúc trong thảm bại, đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp của vị hoàng đế. Liên minh chống Pháp ngày càng lớn mạnh, cuối cùng đánh bại Napoleon trong trận Leipzig năm 1813, buộc ông phải thoái vị và bị đày ra đảo Elba.
Nhưng câu chuyện về Napoleon vẫn chưa kết thúc. Năm 1815, ông trở lại Pháp trong nỗ lực giành lại quyền lực. “Trăm ngày” huy hoàng đó nhanh chóng kết thúc trong thất bại tại Waterloo trước liên quân Anh-Phổ-Áo. Lần này, Napoleon bị đày đến đảo Saint Helena hẻo lánh, nơi ông sống những ngày tháng cuối đời và qua đời năm 1821, ở tuổi 51.
Thông qua cuốn sách “Napoleon Bonaparte”, Yevgeny Viktorovich Tarle không chỉ tái hiện một cách sinh động cuộc đời và sự nghiệp đầy thăng trầm của Napoleon, mà còn phân tích sâu sắc những cải cách của ông, những ảnh hưởng to lớn mà ông để lại cho nước Pháp và lịch sử thế giới. Dù kết cục bi thảm, Napoleon Bonaparte vẫn mãi là một nhân vật lịch sử vĩ đại, một thiên tài quân sự, một nhà chính trị lỗi lạc, một biểu tượng của tham vọng và quyền lực, khuấy động trí tưởng tượng của hậu thế. Cuốn sách của Tarle là một công trình nghiên cứu đáng đọc cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu về một trong những nhân vật phức tạp và hấp dẫn nhất trong lịch sử nhân loại.
