Cuốn sách “Nếp Cũ – Hội Hè Đình Đám Quyển Thượng” của tác giả Toan Ánh là một hành trình khám phá đầy mê hoặc về đời sống tinh thần và văn hóa truyền thống của người Việt xưa, đặc biệt là qua lăng kính của những hội hè đình đám. Tác phẩm như một cánh cửa thời gian, đưa người đọc trở về thời kỳ trước năm 1945, khi nhịp sống nông nghiệp còn nguyên vẹn với những phong tục tập quán đậm đà bản sắc dân tộc, trước khi bị phai mờ bởi sự phát triển của thời đại.
Hội hè đình đám không chỉ là những sinh hoạt cộng đồng mang tính giải trí đơn thuần mà còn là nơi thể hiện những giá trị tinh thần, tín ngưỡng, lòng biết ơn và cả những nỗi sợ hãi của con người trước thế giới tự nhiên và siêu nhiên. Từ những niềm vui giản dị đến những nghi lễ tâm linh trang nghiêm, tất cả hòa quyện tạo nên bức tranh văn hóa Việt Nam xưa vừa phong phú vừa độc đáo.
Tác giả Toan Ánh đã tỉ mỉ ghi lại không khí hân hoan của những ngày hội hè miền quê, đặc biệt là ở miền Bắc và miền Trung, nơi người dân quanh năm lam lũ với ruộng đồng. Sau những tháng ngày vất vả cấy cày, mùa xuân đến mang theo hơi ấm xua tan cái lạnh giá, đất trời tươi mới, cây cối đâm chồi nảy lộc, cũng là lúc người dân được nghỉ ngơi, sum vầy và hòa mình vào không khí tưng bừng của hội hè.
Tết và mùa xuân là dịp để gia đình đoàn tụ, bạn bè xóm giềng gặp gỡ, chia sẻ niềm vui. Hội xuân được tổ chức ở đình làng hay chùa chiền, thường diễn ra vào tháng Giêng với muôn vàn trò chơi dân gian sôi động như rún đu, cờ bỏi, đốt pháo… cùng những làn điệu hát quan họ, những màn đánh phết, kéo co đầy kịch tính. Mỗi người đều tìm thấy niềm vui và trải nghiệm đáng nhớ trong những ngày hội đậm đà bản sắc dân tộc này.
Từ hội đền Phù Đổng Thiên Vương ở Bắc Ninh, hội bơi thuyền trên sông Tiểu Đáy ở Vĩnh Phúc đến hội đền Tả Quận Lê Văn Duyệt ở Gia Định, mỗi lễ hội đều gắn liền với một câu chuyện lịch sử, một nhân vật lịch sử hoặc một vị thần linh mà người dân địa phương tôn thờ. Có những hội mang đậm dấu ấn lịch sử như Hội đền Hai Bà Trưng hay giỗ Trận Đống Đa, có những hội mang màu sắc tôn giáo như Lễ Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam ở Châu Đốc. Sự đa dạng này càng làm nổi bật nét đẹp văn hóa truyền thống của từng vùng miền.
Với giọng văn chân thành, giàu chất nghiên cứu, “Nếp Cũ – Hội Hè Đình Đám Quyển Thượng” không chỉ đơn thuần là một cuốn sách mà còn là một kho tàng quý giá lưu giữ những giá trị văn hóa đang dần mai một. Đọc tác phẩm này, bạn sẽ được sống lại không khí náo nhiệt của những ngày hội quê xưa, cảm nhận được niềm vui, sự hân hoan của người dân và thêm yêu, thêm trân trọng những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.
