“Ngày Cuối Cùng Của Một Tử Tù”, một tác phẩm kinh điển của đại văn hào Victor Hugo, cha đẻ của “Những người khốn khổ” và “Nhà thờ Đức Bà Paris”, là một áng văn đầy ám ảnh và xúc động về thân phận con người đối diện với cái chết. Ra đời năm 1829, tác phẩm này, dù không đồ sộ như những kiệt tác khác của ông, vẫn mang đậm dấu ấn phong cách Hugo với những mô típ, nhân vật và chủ đề quen thuộc, đồng thời thể hiện sâu sắc tinh thần nhân văn và tấm lòng trắc ẩn của nhà văn trước số phận những con người bị đẩy đến bước đường cùng.
Khác với tựa đề dễ gây hiểu lầm, “Ngày Cuối Cùng Của Một Tử Tù” không phải câu chuyện về Jean Valjean. Tác phẩm là dòng nhật ký đầy day dứt của một tử tù vô danh trong 24 giờ cuối cùng của cuộc đời. Qua ngòi bút sắc bén của Victor Hugo, người đọc được dẫn dắt vào không gian ngột ngạt của nhà tù, chứng kiến những mảnh đời tăm tối của những người bạn tù, mối quan hệ phức tạp giữa tử tù với linh mục, cai ngục. Xen lẫn vào đó là những hồi tưởng về cuộc đời bên ngoài song sắt, về mẹ, vợ và con gái, những người phụ nữ đã từng là niềm hạnh phúc, giờ đây trở thành nỗi đau khôn nguôi trong tâm tưởng người sắp lìa đời.
Từng dòng nhật ký là những giằng xé nội tâm, những suy tư triết lý về sự sống và cái chết, về công lý và lòng trắc ẩn. Đan xen với nỗi sợ hãi tột cùng trước cái chết cận kề là những tia hy vọng mong manh, những khát khao được sống, được yêu thương và được tha thứ. Qua đó, Victor Hugo không chỉ khắc họa chân thực bức tranh xã hội Pháp đương thời với những bất công và tàn nhẫn, mà còn lên án mạnh mẽ án tử hình, khẳng định quyền sống thiêng liêng của con người.
“Ngày Cuối Cùng Của Một Tử Tù” không đơn thuần là câu chuyện về một tử tù, mà còn là tiếng nói mạnh mẽ phản đối sự bất công, tàn bạo của xã hội. Tác phẩm là lời khẩn cầu tha thiết về lòng nhân ái, sự cảm thông và hy vọng vào một thế giới không còn án tử hình. Đọc “Ngày Cuối Cùng Của Một Tử Tù”, chúng ta không chỉ được trải nghiệm những cung bậc cảm xúc mãnh liệt, mà còn được thức tỉnh về giá trị của sự sống, về trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc xây dựng một xã hội công bằng và nhân văn hơn. Đây thực sự là một tác phẩm xứng đáng được đọc và suy ngẫm bởi bất kỳ ai quan tâm đến thân phận con người và những vấn đề xã hội muôn thuở.
