Jiddu Krishnamurti, trong tác phẩm triết học đầy thách thức “Nghi Vấn Không Đáp Án”, mời gọi người đọc bước vào một hành trình nội tâm sâu sắc, đối diện với những câu hỏi căn bản về sự tồn tại của con người mà không hề cung cấp những đáp án có sẵn. Thay vào đó, cuốn sách là một lời kêu gọi mạnh mẽ hướng đến sự tự vấn, tự khám phá và tự thấu hiểu bản thân, vượt lên trên những định kiến, ảo tưởng và khuôn mẫu xã hội.
Cuốn sách khởi đầu bằng một câu hỏi cốt lõi: Liệu chúng ta thực sự hiểu biết về chính mình? Krishnamurti khẳng định rằng con người thường sống trong sự tự lừa dối, xây dựng nên một hình ảnh lý tưởng hóa về bản ngã dựa trên những khái niệm, ảo tưởng và niềm tin được tiếp nhận từ bên ngoài. Chúng ta tưởng rằng mình hiểu biết, nhưng thực chất chỉ đang nắm bắt một phần rất nhỏ, một lớp vỏ bề ngoài của bản thể đích thực. Con đường dẫn đến sự tự thấu hiểu, theo Krishnamurti, đòi hỏi sự dũng cảm từ bỏ những giả định, phán xét và quan niệm cố hữu, để rồi quan sát bản thân một cách trung thực và khách quan nhất, không bị vướng bận bởi bất kỳ một khuynh hướng nào.
Hành trình tìm kiếm bản ngã ấy càng thêm chông gai bởi những ảnh hưởng mạnh mẽ từ các yếu tố bên ngoài như tôn giáo, tri thức, truyền thống văn hóa và xã hội. Krishnamurti chỉ ra rằng tôn giáo, đôi khi, dẫn con người đến sự tin tưởng mù quáng, kìm hãm sự suy tư độc lập. Tri thức, thay vì mở ra cánh cửa tri thức, lại có thể trở thành bức tường ngăn cách con người với sự hiểu biết sâu sắc hơn, bởi sự tự mãn với những gì đã biết. Xã hội, với những quy ước và tiêu chuẩn cứng nhắc, đặt lên vai mỗi cá nhân những áp lực vô hình, khiến họ đánh mất bản ngã đích thực để hòa nhập vào tập thể. Để thực sự hiểu biết chính mình, con người cần phải giải phóng khỏi những ràng buộc này, can đảm đứng lên bảo vệ sự độc lập trong tư duy và nhìn nhận bản thân một cách trung thực, không bị tác động bởi những đánh giá từ bên ngoài.
Không chỉ những yếu tố bên ngoài, mà chính những cảm xúc nội tại như sợ hãi, ham muốn, ghen tị… cũng chi phối mạnh mẽ hành vi của con người. Krishnamurti cho rằng phần lớn hành động của chúng ta đều xuất phát từ những cảm xúc này, nhưng chúng ta lại thường không nhận thức được điều đó, lầm tưởng rằng mình đang hành động dựa trên lý trí. Con đường đến sự tự thấu hiểu, do đó, đòi hỏi sự tỉnh thức, quan sát những cảm xúc đang diễn ra bên trong một cách khách quan, không để chúng chi phối suy nghĩ và hành động. Phân biệt được ranh giới giữa cảm xúc và lý trí, không để cảm xúc lấn át lý trí, là một bước quan trọng trong hành trình này.
Tâm trí, theo Krishnamurti, vừa là công cụ hữu ích để hiểu biết, vừa có thể trở thành rào cản nếu bị chi phối bởi ảo tưởng và quan điểm cá nhân. Để tâm trí trở nên minh mẫn, trở thành công cụ đắc lực trên con đường tìm kiếm chân lý, con người cần phải buông bỏ những khuynh hướng, phán xét, quan sát mọi vấn đề một cách trung thực và khách quan nhất. Chỉ khi đó, tâm trí mới có thể thoát khỏi sự kìm kẹp của ảo tưởng và định kiến, trở thành phương tiện dẫn dắt chúng ta đến sự hiểu biết sâu sắc về bản thân và thế giới xung quanh.
“Nghi Vấn Không Đáp Án” của Jiddu Krishnamurti không phải là một cuốn sách cung cấp những lời giải đáp dễ dàng, mà là một lời mời gọi đến sự tự vấn không ngừng nghỉ. Đó là hành trình khám phá bản ngã, vượt qua những giới hạn của tư duy và cảm xúc, để đạt đến sự tự do và giác ngộ đích thực. Một cuốn sách dành cho những ai dám đặt câu hỏi, dám đối diện với những góc khuất trong tâm hồn mình và khao khát tìm kiếm ý nghĩa đích thực của cuộc sống.
