Luigi Pirandello (1867-1936), một trong những tượng đài văn học của thế kỷ XX, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả toàn cầu. Giải Nobel Văn học năm 1934 là minh chứng cho tài năng xuất chúng của ông, khả năng biến những phân tích tâm lý sắc bén thành những vở kịch đầy mê hoặc. Sinh ra trong một gia đình tư sản ở Agrigento, Sicily, Pirandello đã bộc lộ năng khiếu văn chương từ rất sớm. Từ những vần thơ và vở kịch thời trung học, ông tiếp tục theo đuổi đam mê văn chương tại Đại học Palermo, Roma và cuối cùng tốt nghiệp ở Bonn năm 1891.
Hơn hai thập kỷ sáng tác miệt mài, Pirandello đã cống hiến cho văn đàn thế giới một kho tàng đồ sộ gồm thơ, truyện ngắn và đặc biệt là những vở kịch kinh điển. Tác phẩm của ông thường xuyên đào sâu vào thế giới nội tâm con người, khắc họa những đau khổ, mâu thuẫn và sự giằng xé trong tâm hồn. “Sáu nhân vật đi tìm tác giả” (1921) được xem là một cuộc cách mạng trong sân khấu hiện đại, mở ra một kỷ nguyên mới cho nghệ thuật kịch. “Enrico IV”, “Những người ở trần đang mặc quần áo”, “Cuộc sống ta trao cho con” là những ví dụ điển hình cho sự sâu sắc và đa chiều trong tư tưởng và ngôn ngữ nghệ thuật của Pirandello. Việc dịch thuật các tác phẩm của ông sang tiếng Việt đã giúp độc giả Việt Nam có cơ hội tiếp cận và thưởng thức di sản văn chương quý giá này.
“Ngôi Nhà Có Ma” là một trong những tác phẩm tiêu biểu, một kiệt tác văn học đầy hấp dẫn và sâu sắc, mời gọi bạn bước vào thế giới tư tưởng đầy mê hoặc của Pirandello. Tác phẩm này là minh chứng cho sự tài hoa của ông trong việc kết hợp giữa sáng tạo nghệ thuật và tư duy triết lý sâu sắc.
Với “Ngôi Nhà Có Ma”, Pirandello kiến tạo một chuỗi mâu thuẫn liên tục, khơi gợi sự nghi ngờ và thôi thúc người đọc không ngừng khám phá. Cuộc đối thoại và sự phản kháng giữa các nhân vật được diễn tả đầy kịch tính, phơi bày những góc khuất tinh vi nhất trong tâm hồn con người. Nhân vật nữ chính, qua mỗi câu trả lời, lại phản chiếu một khía cạnh khác của bản thân, như một nỗ lực lưu giữ hình ảnh của mình trong mắt người khác, đồng thời trở thành biểu tượng của sự phi lý, không thể nắm bắt. Vở kịch cũng là một lời châm biếm sâu cay về sự tò mò và trí tuệ hạn hẹp của con người khi cố gắng “đào sâu” để tìm kiếm chân lý.
Phân tích cái “tôi”, sự tan rã của nó vào những yếu tố đối lập và phủ nhận tính thống nhất mơ hồ chính là tâm điểm trong sáng tác kịch của Pirandello, đặc biệt thể hiện rõ nét qua “Maschere nude”. Ông tiếp cận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, lắng nghe những tiếng nói “điên rồ” sâu kín để tìm ra những phát hiện quan trọng. “Enrico IV” gây ấn tượng mạnh mẽ với hành trình tìm kiếm bản ngã giữa dòng chảy bất tận của thời gian. “Il giuoco delle parti” lại là một vở kịch trừu tượng thuần túy, sử dụng khái niệm nhân tạo về bổn phận để dẫn dắt đến một hành động hoàn toàn bất ngờ. “Sáu nhân vật đi tìm tác giả” là một trò chơi tương tự nhưng khác biệt, ở đó sự thống trị đến từ khả năng sáng tạo vô hạn. Vở kịch là cầu nối giữa sân khấu và thực tại, giữa hình thể và hiện thực.
Pirandello gửi gắm thông điệp nghệ thuật của mình đến những tâm hồn lạc lõng trong thời đại đầy biến động. Tác phẩm của ông tràn đầy cảm xúc mãnh liệt và trí tuệ siêu việt, giữ vững tinh thần sáng tạo giữa những hoang mang và đổ vỡ. Thành công vang dội trên toàn thế giới của “Sáu nhân vật đi tìm tác giả” chính là minh chứng cho sức ảnh hưởng và sự đồng cảm sâu sắc mà nó tạo ra.
Tuy nhiên, chủ nghĩa hoài nghi trong tâm lý sáng tác của Pirandello cũng là một con dao hai lưỡi. Nó có thể được đón nhận như một làn gió mới, một sự mạo hiểm táo bạo, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thực tế, nó chủ yếu được giới tri thức đón nhận, còn công chúng đại chúng ít khi tiếp cận. Mặc dù có thể bị thuyết phục rằng cái “tôi” chỉ là một khái niệm hư ảo, con người vẫn luôn tìm cách khẳng định sự tồn tại của bản ngã, dù bằng cách thô thiển hay tinh tế.
Dù vậy, giá trị của phân tích tâm lý trong tác phẩm của Pirandello vẫn còn nguyên vẹn, đặc biệt khi so sánh với các tác phẩm hiện đại khác. Nó mang đến những tư duy mới, những con người mới và một cách nhìn mới về thế giới xung quanh, tạo nên một hệ thống phức hợp đầy thú vị và lôi cuốn. Chủ nghĩa hoài nghi của Pirandello giúp chúng ta tránh sa vào những suy tư luẩn quẩn, cảnh báo chúng ta không nên chạm đến lớp mô tinh tế của tâm hồn con người bằng lối giáo điều thô thiển và mù quáng.
Pirandello không phải là một nhà đạo đức tiêu cực hay mâu thuẫn. Thiện vẫn là thiện, ác vẫn là ác. Một nhân loại cao quý kiểu cổ điển vẫn ngự trị trong tư tưởng của ông. Khả năng phân tích sâu sắc không thể tách rời khỏi cội nguồn của sự sống. Trong thế giới tưởng tượng của ông, hạnh phúc tuy không nhiều nhưng vẫn đủ để nuôi dưỡng phẩm giá con người. “Ngôi Nhà Có Ma” mở ra một thế giới đầy những tranh chấp, mâu thuẫn và giằng xé nội tâm, nơi con người bị mắc kẹt trong những “cái bẫy” của cuộc sống. Hình ảnh đám đông chờ đợi trong văn phòng luật sư Zummo, bị dày vò bởi nóng bức, ruồi nhặng và nỗi buồn chán, là một minh chứng cho sự ngột ngạt và bất lực của con người khi đối diện với những tranh chấp và mâu thuẫn. Pirandello đã khéo léo sử dụng hình ảnh này để phản ánh sự phức tạp và đầy mâu thuẫn trong tâm hồn con người.
