“Người Cát” là một tuyệt tác văn chương quái đản Đức Quốc, được thai nghén từ ngòi bút tài hoa của E.T.A. Hoffmann – một nghệ sĩ đa tài, ban đầu theo đuổi sự nghiệp diễn tấu vĩ cầm nhưng sau đó lại tìm thấy tiếng gọi của mình trong văn chương. Ông đã để lại dấu ấn sâu đậm với hàng loạt truyện ngắn quái đản, trong đó có thể kể đến: “Le magnétiseur”, “Ingace Denner”, “Le vase d’or”, “Les Elixirs du Diable”, “L’église des Jésuites”, “Krespel”, “Le Majorat”, “La masion hantée”, “Les Mines de Falun”, “Maitre Puce”… Tác phẩm của Hoffmann mang đậm chất lãng mạn nhưng cũng chứa đựng những nỗ lực tiếp cận thực tại. Dù bối cảnh không rõ ràng về mặt địa lý, người đọc vẫn luôn bị cuốn vào thế giới thần tiên mộng mị, nơi các nhân vật mang dáng dấp, trang phục và ngôn ngữ của thời đại. Hoffmann không ngần ngại khai thác những yếu tố kỳ lạ, rùng rợn, đồng thời khéo léo lồng ghép sự hài hước, mỉa mai, khơi gợi sự tò mò và thỏa mãn trí tưởng tượng của người đọc. Sự hiện diện của tác giả xuyên suốt câu chuyện, như một người dẫn chuyện tinh tế, dẫn dắt người đọc qua những tấn bi kịch và cảm xúc mãnh liệt. Tuy nhiên, sự phong phú về chi tiết đôi khi lại làm giảm đi chất lượng tổng thể của tác phẩm.
Câu chuyện “Người Cát” bắt đầu với nỗi ám ảnh tuổi thơ của Nathanael về hình bóng Người Cát – một sinh vật đáng sợ chuyên móc mắt trẻ con. Nathanael tin rằng Người Cát chính là luật sư Coppelius, một người quen thường lui tới nhà cậu. Một đêm nọ, chứng kiến Coppelius trong phòng bào chế của cha, Nathanael hoảng loạn và ngã bệnh nặng. Sau đó, một vụ nổ bí ẩn đã cướp đi sinh mạng của cha Nathanael. Lớn lên, Nathanael gặp Coppola, một người bán kính đeo mắt, và nỗi sợ hãi tuổi thơ lại trỗi dậy. Chiếc kính viễn vọng nhỏ mà Nathanael mua từ Coppola đã đưa chàng đến với Olympia, con gái của Spalanzani. Nathanael đem lòng yêu Olympia say đắm, nhưng rồi phát hiện ra nàng chỉ là một con búp bê cơ khí. Chứng kiến cuộc tranh giành Olympia giữa Spalanzani và Coppola, Nathanael lại rơi vào trạng thái điên loạn. Cuối cùng, khi nhìn thấy Coppelius qua chiếc kính viễn vọng, Nathanael đã gieo mình xuống từ mái nhà cao tầng.
“Người Cát” vừa là một câu chuyện quái đản, vừa là một nghiên cứu về tâm lý con người, nơi ranh giới giữa điên loạn và kỳ lạ trở nên mong manh. Hoffmann khéo léo kết hợp yếu tố cổ tích với những kiến thức y khoa, tạo nên một câu chuyện hấp dẫn về ảo giác và sự tan vỡ tâm hồn. Người đọc được dẫn dắt vào thế giới nội tâm đầy giằng xé của Nathanael, cùng chàng trải nghiệm nỗi sợ hãi, lo lắng và băn khoăn. Câu chuyện cũng đưa ra hai cách nhìn nhận về nỗi ám ảnh của Nathanael: Clara, vị hôn thê của chàng, cho rằng đó chỉ là ảo giác có thể vượt qua bằng ý chí; trong khi Nathanael lại tin rằng mình đang bị một thế lực đen tối chi phối.
Sự khác biệt trong cách nhìn nhận giữa Clara và Nathanael được thể hiện rõ nét qua việc giải thích các sự kiện. Clara cho rằng mọi chuyện chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên, trong khi Nathanael lại nhìn thấy sự liên kết bí ẩn giữa chúng. Coppelius và Coppola, với cái tên gần giống nhau, trở thành hiện thân của Người Cát trong tâm trí Nathanael. Olympia, một con búp bê vô tri, lại được Nathanael lý tưởng hóa thành một người tình lý tưởng. Sự đảo ngược giữa “sâu xa” và “nông cạn” tạo nên sự đối lập đầy kịch tính, đẩy câu chuyện đến cao trào.
Hoffmann đã xây dựng một câu chuyện đầy kịch tính và ám ảnh, nơi lý trí và sự điên loạn giao tranh không ngừng. Độc giả có thể lựa chọn đồng cảm với Clara, tìm kiếm sự an ủi trong một kết thúc êm đềm, hoặc cùng Nathanael chìm đắm trong thế giới huyền bí, khám phá những bí ẩn đen tối của tâm hồn. “Người Cát” là một tác phẩm với nhiều tầng ý nghĩa, đòi hỏi sự suy ngẫm và chiêm nghiệm từ phía người đọc. Phần giới thiệu tiếp theo hé lộ câu chuyện tình đầy bí ẩn và u ám trong một xóm nghèo ở Luân Đôn, nơi một người phụ nữ câm lặng lẽ ngồi bên cửa sổ tiệm giặt, mang trong mình những tâm sự khó tỏ bày. Mời bạn đọc bước vào thế giới đầy mê hoặc của “Người Cát”.
