“Người Chăn Kiến”, tuyển tập truyện ngắn của Bùi Ngọc Tấn, là một hành trình đầy ám ảnh qua 19 câu chuyện thấm đẫm cảm xúc về những mảnh đời đớn đau trong xã hội đương đại. Từ cuộc sống ngục tù đến những thân phận phụ nữ bị dồn vào bước đường cùng, Bùi Ngọc Tấn khắc họa bức tranh hiện thực đầy gai góc, chất chứa những trăn trở về thân phận con người.
Câu chuyện cùng tên với tuyển tập, “Người Chăn Kiến”, là một ví dụ điển hình cho phong cách văn chương độc đáo của tác giả. Một vị giám đốc bị oan sai, trong bốn bức tường tù túng, tìm thấy niềm an ủi kỳ lạ trong trò chơi chăn kiến. Sự giao thoa giữa thực tại và tưởng tượng, giữa đau khổ và nhân tính, tạo nên sức hút khó cưỡng cho câu chuyện, thôi thúc người đọc suy ngẫm về sức sống mãnh liệt của tinh thần con người ngay cả trong hoàn cảnh nghiệt ngã nhất.
Bùi Ngọc Tấn, tác giả gây chấn động văn đàn với tiểu thuyết “Chiều Chạng Vạng” (xuất bản năm 2000, được nhắc đến trong bài viết dưới tên gọi “CKN 2000”), chia sẻ những suy tư sâu sắc về thực trạng và tương lai của tiểu thuyết Việt Nam. Ông bày tỏ nỗi băn khoăn về sự thiếu vắng những tác phẩm thực sự chạm đến trái tim độc giả, dù mỗi năm đều có không ít giải thưởng văn chương được trao. Tác giả đặt ra câu hỏi về tính “tự do” trong sáng tạo, yếu tố then chốt để tạo nên những tác phẩm văn học đích thực, có khả năng lay động và phản ánh trọn vẹn hơi thở của thời đại.
Ông cũng thẳng thắn bày tỏ quan điểm về vai trò của nhà văn như một “thư ký của lịch sử”, với sứ mệnh ghi chép lại những thăng trầm của thời đại một cách trung thực, dù điều đó có thể gây ra tranh cãi. Bản thân ông cũng tâm sự về những khó khăn trong việc đổi mới phong cách viết, nhưng khẳng định tính chân thực, không bịa đặt là nguyên tắc hàng đầu trong sáng tác của mình. Tác giả chia sẻ về những trải nghiệm cá nhân, từ quá khứ đau thương đến hiện tại, là nguồn cảm hứng cho những trang viết của mình, đặc biệt là trong tiểu thuyết “Chiều Chạng Vạng”.
Bùi Ngọc Tấn cũng chia sẻ về quá trình sáng tác “Chiều Chạng Vạng”, một cuốn tiểu thuyết được ông ví như “cánh đồng to lớn” so với truyện ngắn “Người Chăn Kiến” – một “đường cày” duy nhất. Ông đề cao giá trị của chi tiết thay vì cốt truyện phức tạp, và cho rằng việc viết gần một nghìn trang mà không có cốt truyện, không tập trung vào tình tiết hồi hộp là một thách thức lớn. Tác giả khẳng định phong cách viết của mình là sự dung hòa giữa cảm xúc, tư duy và mong muốn truyền tải thông điệp đến người đọc một cách đơn giản, chân thực nhất. Phương pháp sử dụng các khung hồi ký lồng ghép vào nhau cũng là cách ông thể hiện thông điệp về những ám ảnh dai dẳng của quá khứ, đặc biệt là những ký ức về nhà tù.
Cuối cùng, Bùi Ngọc Tấn chia sẻ về cuộc sống cá nhân, tình yêu với người vợ đã kề vai sát cánh cùng ông vượt qua những năm tháng khó khăn, và nỗi sợ lớn nhất của mình: những người sống trong may mắn, chưa từng trải qua thất bại, luôn tự cho mình nắm giữ chân lý. Tất cả những chia sẻ chân thành này càng khiến người đọc thêm tò mò và muốn khám phá thế giới nội tâm phong phú, cũng như những thông điệp nhân văn sâu sắc trong các tác phẩm của Bùi Ngọc Tấn, đặc biệt là tuyển tập truyện ngắn “Người Chăn Kiến”.
