Cuốn sách “Nguyên Lý Thứ Năm: Nghệ Thuật Và Thực Hành Tổ Chức Học Tập” của Peter M. Senge ra đời trong bối cảnh đầy trăn trở về việc làm thế nào để các tổ chức có thể liên tục học hỏi và phát triển. Khi chuẩn bị xuất bản lần đầu vào năm 1990, tác giả đã mạnh dạn tìm đến Tiến sĩ W. Edwards Deming, một tượng đài trong lĩnh vực quản lý chất lượng, để xin lời nhận xét cho cuốn sách. Dù không có mối quan hệ nào trước đó và lo ngại Deming có thể từ chối, Senge vẫn gửi bản thảo đến Deming thông qua một người quen tại công ty Ford. Sự hồi đáp bất ngờ đến vài tuần sau đó dưới dạng một lá thư ngắn gọn nhưng chứa đựng những suy nghĩ sâu sắc của Deming về nội dung cuốn sách.
Trong thư, Deming đã chỉ ra những hệ lụy của hệ thống quản lý đương thời đối với con người, cho rằng chúng đang làm xói mòn bản chất tự nhiên và những phẩm chất tốt đẹp của mỗi cá nhân. Ông nhấn mạnh rằng sự thay đổi thực sự không chỉ nằm ở việc cải thiện kết quả ngắn hạn, mà còn là sự chuyển đổi toàn diện của hệ thống quản lý. Để đạt được điều này, Deming cho rằng cần phải khai thác nguồn “tri thức sâu sắc” vẫn chưa được tận dụng triệt để trong các tổ chức. Ông cũng đề cập đến năm yếu tố quan trọng cho việc học tập, bao gồm hiểu biết về hệ thống, lý thuyết về kiến thức, tâm lý học, sự phức tạp, và khát vọng.
Những chia sẻ của Deming đã giúp Senge nhận ra mối liên hệ chặt chẽ giữa những yếu tố này và năm nguyên lý học tập mà ông đã trình bày trong cuốn sách. Từ đó, ông nhận thức được tầm quan trọng của việc xây dựng khả năng học tập cốt lõi dựa trên ba yếu tố nền tảng, được ví như ba chân của một chiếc ghế, mỗi chân đều không thể thiếu để tạo nên sự vững chắc. Cuốn sách “Nguyên Lý Thứ Năm” chính là kết quả của quá trình chiêm nghiệm và đúc kết này, hứa hẹn mang đến cho người đọc những góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về nghệ thuật và thực hành tổ chức học tập.
