Michel Foucault, một trong những triết gia ảnh hưởng nhất thế kỷ 20, nổi tiếng với những tư tưởng sắc bén và đầy tính thách thức về quyền lực, kiến thức và chủ thể. Tuy nhiên, sự phức tạp trong hệ thống tư tưởng của ông thường khiến người đọc e ngại. “Nhập Môn Foucault” của Lydia Alix Filling & Moshe Susser chính là chiếc cầu nối giúp bạn tiếp cận thế giới tư tưởng đầy mê hoặc này một cách dễ dàng và hứng thú.
Cuốn sách mở ra bằng một hành trình khám phá cuộc đời và sự nghiệp của Foucault, từ thời thơ ấu, quá trình học tập cho đến sự nghiệp giảng dạy lừng lẫy tại những học府 danh tiếng như Collège de France. Bằng cách điểm qua những tác phẩm kinh điển như “Bệnh tâm thần và xã hội”, “Giám sát và trừng phạt”, “Lịch sử tình dục”, tác giả giúp người đọc nắm bắt được bối cảnh hình thành cũng như những ảnh hưởng then chốt đến tư duy của Foucault.
Trọng tâm của cuốn sách nằm ở việc giải mã những khái niệm cốt lõi trong triết học Foucault. Đầu tiên là khái niệm về quyền lực/chính quyền (power/governmentality). Foucault đã phá vỡ quan niệm truyền thống về quyền lực như một thứ gì đó tập trung và áp đặt từ trên xuống. Ông cho rằng quyền lực tồn tại ở khắp mọi nơi, len lỏi trong từng mối quan hệ xã hội, từ gia đình, trường học đến bệnh viện, nhà tù, và tác động đến cơ thể, tâm trí, hành vi của mỗi cá nhân thông qua những kỹ thuật tinh vi.
Tiếp theo, cuốn sách phân tích mối quan hệ mật thiết giữa quyền lực và kiến thức. Theo Foucault, kiến thức không hề trung lập, khách quan mà luôn gắn liền với quyền lực. Quyền lực tạo điều kiện cho sự hình thành kiến thức và ngược lại, kiến thức củng cố và duy trì quyền lực. Chính qua lăng kính này, Foucault đã đưa ra những phê phán mạnh mẽ đối với quan niệm về kiến thức như một thực thể thuần túy và tách rời khỏi các mối quan hệ xã hội.
Cuốn sách cũng không bỏ qua khái niệm về chủ thể – một khái niệm then chốt khác trong tư tưởng Foucault. Chủ thể, theo Foucault, không phải là một thực thể cố định, tự thân mà được kiến tạo thông qua các thực hành quyền lực. Quyền lực không chỉ tác động từ bên ngoài mà còn thấm sâu vào bên trong, định hình cách chúng ta nhận thức về bản thân, từ đó điều khiển và kiểm soát chính chúng ta.
Cuối cùng, tác giả tổng kết lại những điểm chính trong tư tưởng của Foucault và nhấn mạnh tầm ảnh hưởng sâu rộng của ông đối với các ngành khoa học nhân văn và xã hội đương đại. Mặc dù gây ra nhiều tranh luận, những phân tích của Foucault về quyền lực, kiến thức và chủ thể đã thay đổi căn bản cách chúng ta nhìn nhận về lịch sử, xã hội và con người.
“Nhập Môn Foucault” của Lydia Alix Filling & Moshe Susser không chỉ là một cuốn sách giới thiệu đơn thuần mà còn là một lời mời gọi bạn đọc bước vào thế giới tư tưởng phong phú và đầy thách thức của Michel Foucault. Với lối viết rõ ràng, súc tích và những ví dụ minh họa cụ thể, cuốn sách sẽ giúp bạn đọc, dù chưa từng tiếp xúc với triết học Foucault, cũng có thể nắm bắt được những tinh hoa trong tư duy của ông và vận dụng vào việc phân tích, lý giải các vấn đề xã hội hiện đại.
