Hà Nội những năm 1950-1960 hiện lên sinh động và nhiều màu sắc qua ngòi bút tài hoa của Tô Hoài trong tác phẩm “Những Ngõ Phố”. Bức tranh Hà Nội hiện lên không phải với bom đạn, khói lửa mà là những mảnh đời bình dị, lam lũ nhưng chan chứa tình người trong những con ngõ nhỏ. Đó là cô gái nhảy với quyết tâm làm lại cuộc đời bằng công việc gánh cát thuê, là người vợ đang gồng mình chống chọi với nỗi sợ hãi, tủi nhục khi chồng là lính ngụy, là cuộc sống đơn sơ của đôi vợ chồng sống bằng nghề nhặt rác… Mỗi số phận, mỗi câu chuyện là một mảnh ghép tạo nên bức tranh đa sắc về cuộc sống nhọc nhằn nhưng cũng đầy ắp niềm vui, tình người, mang đậm hồn cốt Hà Nội.
Giữa thời chiến đầy khó khăn, Hà Nội vẫn kiên cường, bất khuất. Con người nơi đây bám trụ, bảo vệ từng tấc đất quê hương. Những con đường, ngõ phố trở thành chứng nhân lịch sử, ghi dấu một thời kỳ đấu tranh gian khổ mà hào hùng của dân tộc. “Những Ngõ Phố” đã tái hiện một cách chân thực và sinh động cuộc sống bình dị mà anh dũng của người Hà Nội trong giai đoạn lịch sử đặc biệt này.
Tô Hoài, một trong những cây bút cuối cùng của thế hệ nhà văn sinh ra và lớn lên trong thời kỳ đất nước chuyển mình giành độc lập, chống đế quốc và xây dựng lại đất nước suốt thế kỷ 20. Ông mang trong mình cảm quan hiện thực tinh tế về cuộc sống đời thường, vốn hiểu biết phong phú về phong tục tập quán, cùng ngòi bút miệt mài, sáng tạo không ngừng nghỉ. Đối diện với hiện thực lịch sử “ngoại cỡ” so với các quy mô tự sự truyền thống, Tô Hoài đã có những lựa chọn dứt khoát và quyết liệt về cả đề tài lẫn bút pháp.
Độc giả sẽ được hòa mình vào không khí tất bật của những ngày cuối năm, theo chân những chiếc xe ba gác chở lợn từ lò mổ Phà Đen đến các chợ. Hình ảnh người chạy xe rầm rập, vác những con lợn trắng nhễ nhại vào quầy giữa chợ ồn ào tạo nên một khung cảnh sống động, đặc trưng của phiên chợ Tết. Rồi khi những âm thanh hối hả cuối cùng trong năm lắng xuống, nhường chỗ cho những bước chân thong thả đón giao thừa, ta cảm nhận được sự chuyển giao đầy tinh tế giữa không khí tất bật của ngày thường và không khí thiêng liêng của thời khắc năm mới. Mỗi người, với nhịp sống riêng, đón giao thừa theo cách riêng của mình, người vội vã, người ung dung, người thành phố, người từ ga Hàng Cỏ về quê ăn Tết.
Câu chuyện về Trử, người đã nhiều năm ăn Tết ở Hà Nội, gợi lên một nỗi niềm xa xứ man mác. Anh có một chương trình chơi giao thừa riêng, tự do và đầy hứng khởi. Hình ảnh Trử sắm sửa quần áo mới ở chợ Giời, tỉ mỉ sửa sang lại chiếc áo vét tím nhã nhặn, cho thấy sự háo hức đón năm mới của chàng trai trẻ. Bên cạnh đó, nỗi nhớ về người chị ruột lưu lạc phương nào cũng là một điểm nhấn, gợi lên sự trắc ẩn trong lòng người đọc.
Đêm giao thừa, người dân đổ ra đường, chen chúc nhau trong làn sương và khói hương, tạo nên một khung cảnh náo nhiệt, đặc trưng của Hà Nội những ngày Tết. Hồ Hoàn Kiếm, sau những năm tháng im lìm dưới thời thiết quân luật, giờ đây lại rực rỡ ánh đèn, tấp nập người qua lại. Đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, Tháp Bút, đền Bà Kiệu… tất cả đều được khoác lên mình vẻ đẹp lung linh, huyền ảo dưới ánh đèn đêm. Giữa dòng người đông đúc, những ông thầy bói, xem quẻ cũng xuất hiện, tạo nên một nét văn hóa dân gian đặc sắc. Tất cả hòa quyện, tạo nên một bức tranh Hà Nội đêm giao thừa vừa náo nhiệt, vừa linh thiêng, vừa đậm đà bản sắc dân tộc.
