“Không Gì Chết Đi Bao Giờ – Việt Nam và ký ức của chiến tranh” của Viet Thanh Nguyen, bản dịch Việt ngữ do Nguyễn Thanh Việt thực hiện, là một tác phẩm đầy sức nặng về ký ức và tưởng niệm chiến tranh Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu. Ra mắt lần đầu năm 2018, cuốn sách đã nhanh chóng khẳng định vị thế quan trọng của mình trong việc khai phá và luận bàn về một đề tài nhạy cảm và nhiều tầng nghĩa.
Viet Thanh Nguyen đã tài tình dẫn dắt người đọc qua những góc khuất phức tạp của ký ức chiến tranh. Ông chỉ ra sự khác biệt trong cách nhìn nhận chiến tranh giữa Việt Nam và Mỹ. Nếu ở Mỹ, ký ức chiến tranh thường bị đơn giản hóa, tập trung vào những sự kiện cụ thể như chiến dịch Hồ Chí Minh hay sự kiện rút quân khỏi Sài Gòn năm 1975, thì ở Việt Nam, ký ức chiến tranh, dù đa chiều và sâu sắc hơn, lại thường chịu sự kiểm soát của nhà nước và phục vụ cho mục đích chính trị, tuyên truyền. Sự khác biệt này dẫn đến những cách hiểu, cách kể về chiến tranh thiếu tính toàn diện và khách quan.
Tác giả cũng phân tích sâu sắc về những tranh cãi xung quanh việc tưởng niệm chiến tranh, đặc biệt là tại đài tưởng niệm chiến tranh Việt Nam ở Washington D.C. Ông cho rằng, ở Mỹ, việc tưởng niệm chiến tranh thường bị chính trị hóa, trong khi ở Việt Nam, vấn đề này lại bị kiểm duyệt và đơn giản hóa. Cả hai cách tiếp cận đều chưa thực sự hướng tới mục đích hàn gắn những vết thương lịch sử.
Một điểm nhấn quan trọng của cuốn sách là sự khai thác ký ức của cộng đồng người Mỹ gốc Việt. Mang trong mình nỗi đau của người tị nạn cùng niềm tự hào dân tộc, cộng đồng này sở hữu một ký ức chiến tranh vô cùng phức tạp, mang đậm tính lai căng văn hóa. Góc nhìn của họ về chiến tranh và quá khứ đất nước vì thế cũng đa chiều và phức tạp hơn rất nhiều.
Để làm rõ luận điểm của mình, Viet Thanh Nguyen đã phân tích nhiều tác phẩm văn học và điện ảnh nổi tiếng về chiến tranh Việt Nam, như “Cây dừa bay” của Dương Thu Hương hay “Bẫy Rồng” của Oliver Stone. Thông qua những tác phẩm này, ông làm nổi bật những cách tiếp cận đa chiều, vượt ra khỏi khuôn khổ chính thống thường thấy.
“Không Gì Chết Đi Bao Giờ” không chỉ là một công trình nghiên cứu học thuật nghiêm túc mà còn là một tác phẩm đầy tính nhân văn. Cuốn sách mang đến cho độc giả một cái nhìn sâu sắc và đa chiều về ký ức và tưởng niệm chiến tranh Việt Nam, đồng thời khơi gợi những suy tư về lịch sử, xã hội và văn hóa. Đây là một đóng góp quan trọng trong việc đa chiều hóa cách nhìn nhận về một trong những sự kiện lịch sử quan trọng nhất của Việt Nam thế kỷ 20. Bản dịch Việt ngữ, được chia sẻ rộng rãi trên mạng với sự đồng ý của tác giả và người dịch, hứa hẹn sẽ đến được với đông đảo bạn đọc, góp phần lan tỏa những giá trị nhân văn sâu sắc mà tác phẩm mang lại.
