“Phế Đô” của Giả Bình Ao, bản dịch tiếng Việt của Vũ Công Hoan, là một bức tranh hiện thực sắc nét về xã hội Trung Quốc đương đại. Tác phẩm khắc họa một thành phố đang tàn lụi, không chỉ về vật chất mà còn cả tinh thần, nơi những giá trị văn hóa và đạo đức dần bị xói mòn. Câu chuyện xoay quanh Mã Tùng, một trí thức trẻ trở về quê hương sau nhiều năm xa cách và đối mặt với thực tại phũ phàng. Giữa khung cảnh đổ nát của “phế đô”, cuộc sống của những con người mang đầy nỗi đau, sự cô đơn và khát vọng dang dở được phơi bày một cách chân thực và ám ảnh. Tác giả tài tình lột tả sự mâu thuẫn giữa ước mơ và hiện thực, giữa quá khứ huy hoàng và hiện tại u ám, khiến người đọc không khỏi suy ngẫm về thân phận con người trong xã hội hiện đại.
Mặc dù cốt truyện xoay quanh một vụ kiện pháp lý đơn giản giữa một nhà văn nổi tiếng và người tình cũ, “Phế Đô” lại chứa đựng những tầng ý nghĩa sâu sắc về các mối quan hệ cá nhân, xã hội, gia đình, bạn bè. Giả Bình Ao đã khéo léo sử dụng câu chuyện này như một lăng kính để phản ánh thực trạng xã hội Trung Quốc đương thời, từ những vấn đề kinh tế, văn hóa cho đến những góc khuất tâm lý và tình cảm. Với lối viết giản dị mà tinh tế, ông dẫn dắt người đọc qua những cung bậc cảm xúc đa dạng, từ tiếng cười đến nước mắt, để rồi đọng lại những suy tư sâu sắc về thế thái nhân tình.
Ra mắt năm 1993, “Phế Đô” ngay lập tức trở thành hiện tượng văn học với hơn một triệu bản in tiếng Trung Quốc và được dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới. Tác phẩm đã gây ra nhiều tranh luận sôi nổi trong giới văn học suốt gần một thập kỷ, khẳng định sức ảnh hưởng mạnh mẽ và giá trị bền vững của nó. Thành công của “Phế Đô” là kết quả của quá trình lao động nghệ thuật nghiêm túc, bền bỉ và công phu của Giả Bình Ao. Ông đã thành công trong việc sử dụng một cốt truyện đơn giản để truyền tải những thông điệp sâu sắc về xã hội, như một “tiếng chuông cảnh báo” cho những ai mải mê chạy theo danh lợi mà quên đi những giá trị đích thực của cuộc sống.
Giả Bình Ao là một trong những tác giả tiêu biểu của văn học Trung Quốc đương đại, một nền văn học có nhiều điểm tương đồng với văn học Việt Nam. Ngoài “Phế Đô”, ông còn được biết đến với nhiều tác phẩm nổi tiếng khác như “Hoài niệm sói” – một tác phẩm mang đậm cảm hứng và bút pháp huyền thoại, cùng nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn và tản văn khác như “Thương Châu”, “Phù Táo”, “Cuộc Tình”, “Trăng Tròn”, “Bạch Dạ”, “Ngũ Thập Đại Thoại”, “Ngõ Ngũ Vị”,… “Phế Đô” không chỉ là một kiệt tác văn học mà còn là một lời nhắn nhủ sâu sắc về những vấn đề xã hội cần được quan tâm và giải quyết. Qua tác phẩm này, Giả Bình Ao đã khẳng định tài năng và tầm nhìn sâu rộng, trở thành một trong những nhà văn đương đại hàng đầu của Trung Quốc được giới phê bình đánh giá cao.
