Joseph Stiglitz, trong cuốn sách “Rơi Tự Do – Nước Mỹ, Các Thị Trường Tự Do Và Sự Suy Sụp Của Nền Kinh Tế Thế Giới”, đã mổ xẻ một cách sắc bén cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, vạch trần những yếu tố cốt lõi dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống kinh tế thế giới. Ông lập luận rằng mô hình kinh tế tự do mà Mỹ và nhiều quốc gia khác theo đuổi đã góp phần vào sự gia tăng bất bình đẳng xã hội, tạo nên sự mất ổn định nền tảng cho toàn bộ hệ thống.
Stiglitz chỉ trích các chính sách của chính quyền Bush, bao gồm việc giảm thuế cho người giàu và nới lỏng giám sát đối với các ngân hàng và tổ chức tài chính, cho rằng chúng đã khiến nền kinh tế Mỹ trở nên mong manh trước những cú sốc bất ngờ. Sự phát triển bùng nổ, thiếu kiểm soát của thị trường bất động sản, cùng với sự tràn lan của các khoản vay dưới chuẩn, được ví như “bom nợ”, đã thổi phồng bong bóng bất động sản, cuối cùng dẫn đến sự vỡ tung của nó, châm ngòi cho cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Sự sụp đổ của thị trường bất động sản kéo theo sự mất giá hàng loạt của các khoản vay và trái phiếu được đảm bảo bằng bất động sản, đẩy nhiều ngân hàng và tổ chức tài chính hàng đầu thế giới đến bờ vực phá sản.
Tác giả cũng chỉ ra rằng sự lan rộng nhanh chóng của cuộc khủng hoảng trên toàn cầu một phần là do nhiều quốc gia đã áp dụng mô hình tự do hóa kinh tế tương tự như Mỹ. Tuy nhiên, ông cũng nhận thấy rằng những quốc gia có sự can thiệp hợp lý của nhà nước và hệ thống an sinh xã hội vững chắc đã chịu ít thiệt hại hơn so với Mỹ.
Sau cuộc khủng hoảng, chính quyền Obama đã triển khai nhiều biện pháp can thiệp mạnh mẽ vào nền kinh tế nhằm khôi phục tăng trưởng. Tuy nhiên, Stiglitz nhấn mạnh rằng để ngăn chặn những cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai, các quốc gia cần phải hướng tới một mô hình kinh tế cân bằng hơn, giảm thiểu bất bình đẳng xã hội và củng cố vai trò giám sát, điều tiết thị trường của nhà nước.
“Rơi Tự Do” không chỉ đơn thuần là một phân tích về nguyên nhân và diễn biến của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, mà còn là một lời cảnh tỉnh về những hạn chế của mô hình kinh tế tự do và những bài học quý giá cho việc xây dựng một hệ thống kinh tế vững mạnh và bền vững hơn. Cuốn sách cung cấp cho độc giả một cái nhìn sâu sắc về bản chất phức tạp của nền kinh tế thị trường và tầm quan trọng không thể phủ nhận của sự can thiệp điều tiết từ phía nhà nước. Đây là một tác phẩm thiết yếu cho bất kỳ ai quan tâm đến sự vận hành của nền kinh tế toàn cầu và mong muốn tìm hiểu về những thách thức cũng như cơ hội trong thế giới ngày nay.
