Cuốn sách “Xã Hội Việt Nam Thời Lê Nguyễn Đã Sai Thế Nào?” của tác giả Tô Như hứa hẹn mang đến cho độc giả những khám phá thú vị về một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc. Dựa trên các nguồn tài liệu quý hiếm ít được khai thác, trải dài từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 20, tác giả đã khéo léo chắt lọc và phân tích những ghi chép của giáo sĩ, thương nhân và nhà nghiên cứu phương Tây từng đặt chân đến Việt Nam, từ đó hé lộ những góc nhìn mới mẻ về xã hội Việt Nam thời Lê Nguyễn.
Một trong những điểm nhấn của cuốn sách là việc tái hiện lại lễ Tế giao, một nghi thức quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt. Từ thời Lý Anh Tông đến thời Nguyễn, lễ Tế giao đã trải qua nhiều biến đổi, phản ánh sự thay đổi trong quan niệm cũng như bối cảnh lịch sử của từng triều đại. Tác giả đã tỉ mỉ miêu tả chi tiết về nghi thức, không gian, trang phục và cả những quy tắc “tôn ti trật tự” được thể hiện trong buổi lễ, đặc biệt là qua sự kiện Tế giao năm 1918 dưới thời vua Khải Định.
Không chỉ dừng lại ở lễ Tế giao, cuốn sách còn đưa ra những thông tin mới mẻ về những nhân vật và sự kiện lịch sử quan trọng. Cái chết của Bá Đa Lộc, một nhân vật có ảnh hưởng lớn đến lịch sử Việt Nam cuối thế kỷ 18, được nhìn nhận dưới góc độ khác, dựa trên hồi ký của John Barrow. Tác giả cũng đưa ra những nghi vấn xoay quanh cái chết của Nguyễn Nhạc, người sáng lập nhà Tây Sơn, bằng cách đối chiếu các nguồn sử liệu khác nhau.
Bên cạnh đó, cuốn sách còn hé lộ nhiều sự kiện lịch sử thú vị khác như cuộc gặp gỡ giữa Đại sứ Mỹ Thomas Jefferson với phái bộ hoàng tử Cảnh – Bá Đa Lộc tại Paris năm 1787, câu chuyện về việc vua Hàm Nghi thoát khỏi sự truy lùng của quân Pháp trên sông Gianh, sứ mạng bất thành của phái bộ Miến Điện đến Việt Nam năm 1823, mối quan hệ Việt – Nhật trong thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh, hay câu chuyện về Gia Định tam gia – ba vị anh hùng của đất Nam bộ…
Tác giả Lê Nguyễn chia sẻ, nguồn sử liệu về thời kỳ Lê – Nguyễn là một kho báu vô giá, bên cạnh kho Hán – Nôm đồ sộ của cha ông để lại, còn có vô số tài liệu bằng tiếng Anh và tiếng Pháp đang chờ được khám phá. Với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, việc tiếp cận và khai thác những nguồn tư liệu này trở nên dễ dàng hơn, mở ra cơ hội cho những nghiên cứu lịch sử sâu rộng và đa chiều. Cuốn sách “Xã Hội Việt Nam thời Lê – Nguyễn” là một minh chứng cho nỗ lực khai thác nguồn sử liệu phong phú này, hứa hẹn mang đến cho người đọc những hiểu biết mới mẻ và thú vị về lịch sử dân tộc. Tác giả cũng tỉ mỉ chú trọng việc dẫn nguồn tư liệu tham khảo, tạo điều kiện cho độc giả tìm hiểu sâu hơn về những vấn đề được đề cập trong sách.
