Isaac Bashevis Singer, nhà văn Mỹ gốc Do Thái Ba Lan đoạt giải Nobel Văn học năm 1978, sinh ra tại Radzymin, Ba Lan (khi đó thuộc Đế chế Nga), trong một gia đình thấm đẫm truyền thống và văn hóa Do Thái. Lớn lên giữa những câu chuyện thần bí về thiên thần và quỷ sứ, cùng những câu chuyện cổ tích gia đình, Singer sớm bộc lộ niềm đam mê với văn học và triết học. Ông đã để lại cho đời một di sản văn chương đồ sộ và giàu cảm xúc, với những tác phẩm nổi tiếng như “Tuổi già” (Oyf der elter), “Người đàn bà” (Vayber), và “Quỷ sa tăng ở Goray” (Der soten in Goray). “Spinoza ở Phố Chợ” là một trong những tác phẩm đặc sắc của Singer, đưa người đọc vào thế giới nội tâm phong phú của những con người Do Thái sống giữa lòng xã hội hiện đại.
Trong “Spinoza ở Phố Chợ”, chúng ta gặp Tiến sĩ Nahum Fischelson, một nhân vật độc đáo với bộ râu muối tiêu và cái đầu hói lạ thường. Singer vẽ nên chân dung Fischelson bằng những nét bút tinh tế và tỉ mỉ, tạo nên một không gian và thời gian đầy mê hoặc, đưa độc giả lạc vào thế giới riêng tư của ông. Hình ảnh vị tiến sĩ già nua xua đuổi lũ côn trùng quanh ngọn đèn dầu leo lét, cùng lời than thở về sự phù phiếm của chúng, cũng chính là sự phản chiếu thân phận con người luôn khao khát hạnh phúc nhưng lại bị cuốn vào vòng xoáy của những ham muốn tầm thường.
Cuốn “Đạo đức học” của Spinoza, nằm mở trên bàn bên cạnh những ghi chú và chú giải tỉ mỉ, chính là trung tâm của thế giới tinh thần Fischelson. Suốt ba mươi năm, ông miệt mài nghiên cứu, nghiền ngẫm từng câu chữ, từng luận điểm, từng logic trong tác phẩm triết học đồ sộ này. Mặc dù đã thuộc lòng từng chi tiết, ông vẫn dành hàng giờ mỗi ngày để đọc lại, lẩm bẩm và gật đầu đồng tình, như thể đang đối thoại với Spinoza. Ông tìm thấy trong những đoạn văn rối rắm và mơ hồ của “Đạo đức học” những tầng ý nghĩa sâu xa mà chỉ những người am hiểu Spinoza mới có thể thấu đạt.
Dự án viết chú giải cho “Đạo đức học” là tâm huyết cả đời của Fischelson. Những ngăn kéo chứa đầy ghi chú và bản thảo là minh chứng cho sự cống hiến không ngừng nghỉ của ông. Tuy nhiên, gánh nặng của bệnh tật và tuổi già khiến Fischelson ngày càng yếu đi. Cơn đau dạ dày hành hạ, khiến ông chỉ có thể ăn vài miếng bánh yến mạch. Giữa những khó khăn của cuộc sống, Fischelson vẫn kiên trì theo đuổi lý tưởng triết học của mình, giống như cha ông, Rabbi Tishevitz, đã từng dạy: “Thật là khó, lắm công lao. Thật là khó khăn.” “Spinoza ở Phố Chợ” không chỉ là câu chuyện về một học giả say mê triết học, mà còn là bức tranh sống động về cuộc sống của những người Do Thái giữa những biến động của thời đại, với những trăn trở về ý nghĩa cuộc đời và sự tồn tại của con người. Hãy cùng khám phá thế giới đầy tiềm năng trong những trang sách của Isaac Bashevis Singer.
