“Sử Ký Tư Mã Thiên” là một trong những kiệt tác lịch sử vĩ đại nhất của Trung Quốc, ghi chép hành trình lịch sử dân tộc từ thời kỳ thần thoại mịt mờ cho đến thời Đông Hán (năm 8 sau Công nguyên). Được biên soạn bởi nhà sử học lỗi lạc Tư Mã Thiên trong khoảng thời gian từ năm 94 đến năm 8 trước Công nguyên, tác phẩm đồ sộ này không chỉ là biên niên sử của các triều đại mà còn là bức tranh toàn cảnh về văn hóa, chính trị và xã hội Trung Hoa xưa.
Gồm 130 quyển, “Sử Ký” mở đầu bằng “Bản Kỷ”, kể về sự hình thành của trời đất và loài người, đặt nền móng cho câu chuyện lịch sử trải dài hàng thiên niên kỷ. Tiếp theo là hành trình xuyên suốt các thời đại: Thượng Cổ, Hạ Cổ, Xuân Thu, Chiến Quốc, Tần và Hán.
Quyển Thượng Cổ đưa chúng ta trở về thời kỳ huyền sử, nơi những vị vua huyền thoại như Huyền Vũ, Nữ Oa, Thần Nông… đặt những viên gạch đầu tiên cho nền văn minh. Từ săn bắn hái lượm đến canh tác nông nghiệp, Tư Mã Thiên tái hiện quá trình hình thành xã hội sơ khai đầy gian nan nhưng cũng tràn đầy sức sống.
Bước sang Hạ Cổ, lịch sử Trung Quốc bước vào thời kỳ phân chia lãnh thổ với ba triều đại Hạ, Thương, Chu. Những câu chuyện về Trụ Vương, Ân Dương Vương, Nghiêu, Thuấn… được khắc họa sống động, phản ánh sự thăng trầm của quyền lực và những bài học lịch sử quý giá. Sự suy tàn của nhà Hạ và sự trỗi dậy của nhà Thương được Tư Mã Thiên thuật lại một cách chi tiết và tỉ mỉ.
Giai đoạn Xuân Thu (722 – 481 TCN) được tái hiện qua những cuộc tranh giành quyền lực giữa các nước chư hầu của nhà Chu. Tề, Lỗ, Tấn, Sở, Vệ, Tống… liên tục giao tranh, tạo nên một bức tranh lịch sử đầy biến động. Những trận chiến nổi tiếng như trận Đốn Khâu, chiến tranh Tề-Sở… cùng những mưu lược chính trị được Tư Mã Thiên ghi chép tỉ mỉ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cục diện chính trị phức tạp thời kỳ này.
Tiếp nối Xuân Thu là thời kỳ Chiến Quốc (475 – 221 TCN), một giai đoạn đầy biến động với những cuộc chiến tranh liên miên giữa các nước chư hầu. Sự suy yếu của nhà Chu mở ra cơ hội cho các nước lớn tranh giành bá chủ. Những trận chiến khốc liệt như trận Đốn Khâu, chiến tranh Tề-Sở, chiến tranh Sở-Yên… được tái hiện sống động, cùng với sự xuất hiện của những nhân vật kiệt xuất như Quản Trọng, Tôn Vũ, Ngụy Vô Kỵ…
Sự thống nhất Trung Hoa dưới triều đại nhà Tần (221 – 206 TCN) được khắc họa rõ nét qua công cuộc chinh phạt của Tần Chiêu Tương Vương và Tần Thủy Hoàng. Những cải cách quan trọng như đổi lịch, chia đất thành quận huyện, đốt sách chôn Nho… được phân tích sâu sắc, làm nổi bật tầm vóc của vị hoàng đế đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc.
Cuối cùng, “Sử Ký” khép lại với triều đại nhà Hán (206 TCN – 8 SCN), triều đại kéo dài nhất trong lịch sử Trung Quốc. Từ cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đến chiến tranh Hán-Tây Vực, chiến tranh Hán-Nguyên, và những cải cách của Hán Vũ Đế, Tư Mã Thiên đã ghi chép một cách chi tiết và toàn diện, tạo nên một bức tranh sống động về thời kỳ thịnh trị của nhà Hán.
Với lối viết tài hoa và kiến thức uyên bác, Tư Mã Thiên đã để lại cho hậu thế một kho tàng lịch sử vô giá. “Sử Ký Tư Mã Thiên” không chỉ là nguồn tư liệu quý báu để nghiên cứu lịch sử Trung Quốc cổ đại mà còn là tác phẩm kinh điển có ảnh hưởng sâu rộng đến các thế hệ sử gia sau này. Mời bạn đọc khám phá hành trình lịch sử hào hùng của dân tộc Trung Hoa qua ngòi bút tài ba của Tư Mã Thiên.
