“Sự Thật Về Quan Hệ Việt Nam – Trung Quốc Trong 30 Năm Qua” của Nhà xuất bản Sự Thật, ra mắt năm 2022, là công trình nghiên cứu sâu rộng của tác giả Nguyễn Tiến Hưng, khám phá bức tranh toàn cảnh về mối quan hệ đầy biến động giữa Việt Nam và Trung Quốc trong ba thập kỷ kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1991. Tác giả Nguyễn Tiến Hưng, trong lời tựa, chia sẻ mong muốn mang đến một góc nhìn khách quan và toàn diện về những thăng trầm trong quan hệ song phương, làm nổi bật cả những giai đoạn hợp tác lẫn đối đầu. Hơn thế nữa, cuốn sách còn hướng đến việc đúc kết những bài học kinh nghiệm quý báu, giúp hai bên định hướng và xử lý mối quan hệ này một cách hiệu quả hơn trong tương lai.
Cuốn sách được cấu trúc thành sáu chương, lần lượt dẫn dắt người đọc qua các giai đoạn phát triển then chốt của quan hệ Việt – Trung. Chương 1 đặt nền móng bằng việc phác họa bối cảnh quan hệ hai nước trước cột mốc bình thường hóa năm 1991. Chương 2 tập trung phân tích giai đoạn 1991-1999, đánh dấu bằng những bước tiến đáng kể trong hợp tác song phương. Tiếp nối, chương 3 đào sâu vào những biến động phức tạp hơn trong giai đoạn 1999-2008, khi quan hệ hai nước bước vào một chương mới.
Giai đoạn 2008-2016, được trình bày trong chương 4, là thời điểm quan hệ hai nước đứng trước nhiều thử thách cam go, đặc biệt là tranh chấp trên Biển Đông. Chương 5 tiếp tục phân tích những diễn biến phức tạp hơn nữa từ năm 2016 đến 2020. Cuối cùng, chương 6 tổng kết và rút ra những bài học kinh nghiệm then chốt, đề xuất hướng đi cho việc quản lý và phát triển quan hệ song phương trong tương lai.
Dựa trên nền tảng lý luận vững chắc và số liệu thống kê được trích dẫn từ nhiều nguồn tài liệu chính thống, bao gồm tài liệu ngoại giao, báo cáo và nghiên cứu chuyên sâu, mỗi chương đều mang đến những phân tích chi tiết và đa chiều. Tác giả đã khéo léo phân tích quá trình hợp tác và đối đầu giữa hai nước trên nhiều phương diện: chính trị, ngoại giao, quốc phòng, an ninh, kinh tế, văn hóa và lãnh thổ.
Một điểm nhấn quan trọng của cuốn sách là phân tích sâu sắc về vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trên Biển Đông, đặc biệt là những diễn biến phức tạp kể từ khi Trung Quốc đơn phương đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam năm 2014. Tác giả chỉ rõ những sai phạm và vi phạm của Trung Quốc đối với luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982.
Không chỉ dừng lại ở vấn đề Biển Đông, cuốn sách còn phân tích những mâu thuẫn lợi ích giữa hai nước trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư, du lịch, di cư lao động, an ninh trật tự, biên giới và lãnh thổ. Tác giả cũng nêu bật những thách thức mới mà Việt Nam phải đối mặt trước sự bành trướng ảnh hưởng và đe dọa chủ quyền lãnh thổ ngày càng gia tăng của Trung Quốc.
Kết luận của cuốn sách đúc kết sáu bài học kinh nghiệm quan trọng cho việc quản lý và phát triển quan hệ Việt – Trung trong tương lai, bao gồm: xây dựng lòng tin chính trị, tôn trọng độc lập chủ quyền, quản lý hiệu quả các vấn đề lãnh thổ, đa dạng hóa quan hệ đối tác, tăng cường hợp tác kinh tế cùng có lợi và tăng cường hợp tác quốc tế.
Với những phân tích sắc bén và cái nhìn toàn diện, “Sự Thật Về Quan Hệ Việt Nam – Trung Quốc Trong 30 Năm Qua” không chỉ là một công trình nghiên cứu học thuật có giá trị về chính sách đối ngoại và quan hệ quốc tế, mà còn là tài liệu tham khảo thiết yếu cho bất kỳ ai quan tâm đến mối quan hệ phức tạp và đầy biến động này.
