Stephen Batchelor, tác giả của cuốn “Suy Ngẫm Về Thiện và Ác,” chắc chắn sẽ đánh giá cao công trình nghiên cứu tỉ mỉ của Nalinaksha Dutt trong cuốn “Đại Thừa Và Sự Liên Hệ Với Tiểu Thừa.” Cuốn sách này không chỉ đơn thuần trình bày lịch sử Phật giáo, mà còn đi sâu vào mối quan hệ phức tạp, thường bị hiểu lầm giữa hai trường phái chính: Đại Thừa và Tiểu Thừa. Dutt khéo léo dẫn dắt người đọc qua một hành trình khám phá, thách thức quan niệm truyền thống về sự đối lập giữa hai trường phái, và thay vào đó, vẽ nên bức tranh về sự kết nối, tương hỗ và phát triển song hành.
Thông qua việc phân tích độc lập các nguồn tư liệu lịch sử và văn bản Phật giáo, Dutt chứng minh rằng Đại Thừa và Tiểu Thừa không phải là hai thực thể tách biệt, mà là hai giai đoạn trong một dòng chảy liên tục. Tiểu Thừa, với trọng tâm là giải thoát cá nhân khỏi khổ đau, được xem như nền tảng vững chắc cho sự phát triển của Đại Thừa. Đại Thừa, kế thừa tinh hoa của Tiểu Thừa, mở rộng tầm nhìn ra việc giải thoát cho tất cả chúng sinh thông qua lý tưởng Bồ Tát. Mục tiêu cuối cùng của cả hai, dù tiếp cận theo cách khác nhau, vẫn là giải thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử.
Cuốn sách làm sáng tỏ sự kế thừa và phát triển tư tưởng giữa hai trường phái. Những kinh điển cơ bản của Tiểu Thừa, như kinh Trung Bộ, được Đại Thừa tiếp nhận và trở thành nền tảng cho Bồ-tát Đạo. Các khái niệm cốt lõi của Đại Thừa, ví dụ như Không (Śūnyatā) và Nhân Quả (Pratītyasamutpāda), đều có thể tìm thấy nguồn gốc từ Tiểu Thừa. Sự liên kết chặt chẽ này cho thấy hai trường phái không thể tách rời, mà luôn bổ sung và làm giàu cho nhau.
Dutt cũng bác bỏ quan điểm cho rằng Đại Thừa xuất hiện muộn hơn và thay thế Tiểu Thừa. Nghiên cứu của ông chỉ ra rằng cả hai trường phái đều manh nha từ thế kỷ I TCN và phát triển song song, mỗi trường phái mang một màu sắc riêng. Sự tương tác liên tục giữa chúng, thông qua việc chia sẻ và phát triển các khái niệm, đã tạo nên bức tranh đa dạng và phong phú của Phật giáo.
“Đại Thừa Và Sự Liên Hệ Với Tiểu Thừa” của Nalinaksha Dutt là một đóng góp quan trọng cho việc nghiên cứu Phật giáo. Cuốn sách không chỉ cung cấp kiến thức lịch sử chính xác mà còn mang đến cái nhìn sâu sắc về sự phát triển tư tưởng Phật giáo. Đây là một tài liệu quý giá cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu về sự đa dạng và tính thống nhất trong Phật giáo, cũng như mối quan hệ phức tạp nhưng hài hòa giữa Đại Thừa và Tiểu Thừa.
