“Tập San Sử Địa Tập 1”, ấn phẩm đầu tiên của Tập San Sử Địa do Trường Đại học Sư phạm Hà Nội xuất bản năm 1958, là một công trình nghiên cứu tiên phong về lịch sử và địa lý Việt Nam. Cuốn sách, với sự đóng góp của nhiều tác giả, đưa người đọc vào một hành trình khám phá sáu chương, kể lại câu chuyện hình thành và phát triển của đất nước qua các thời kỳ lịch sử then chốt.
Chương mở đầu, “Về sự hình thành xã hội cổ Việt Nam” do PGS.TS. Nguyễn Khắc Thuần chấp bút, khảo sát quá trình hình thành xã hội cổ Việt Nam từ thời kỳ đồ đá, đồ đồng đến buổi đầu dựng nước. Dựa trên các di chỉ khảo cổ học quan trọng như Đông Sơn, Hòa Bình, Tràng An…, tác giả phân tích các giai đoạn phát triển, đồng thời minh họa bằng các di tích văn hóa phong phú, từ đồ gốm, đồ đồng đến kiến trúc nhà ở, để tái hiện một bức tranh sống động về nền văn minh cổ Việt.
Tiếp nối hành trình lịch sử, GS. Nguyễn Khắc Thuần tiếp tục dẫn dắt người đọc qua chương hai và ba, tập trung vào sự hình thành và phát triển của chế độ và xã hội phong kiến Việt Nam. Từ những triều đại đầu tiên như Triệu Đà, Ngô, Đinh, Tiền Lê đến sự thịnh vượng của nhà Lý – Trần (thế kỷ I – XV), tác giả phân tích sâu sắc các đặc điểm của chế độ phong kiến, bao gồm chế độ ruộng đất, triều đình, quan liêu, phân tầng xã hội… Bên cạnh đó, sự phát triển của các tầng lớp quý tộc, sĩ phu, nông dân cũng được làm rõ, cùng với những nét đặc trưng của xã hội phong kiến như quan hệ sản xuất, tôn giáo, văn hóa, nghệ thuật, giúp người đọc hiểu rõ hơn về bức tranh xã hội Việt Nam thời kỳ này.
Chương bốn, cũng do GS. Nguyễn Khắc Thuần đảm trách, đi sâu vào kinh tế xã hội phong kiến Việt Nam. Sự hình thành và phát triển của các ngành kinh tế chủ chốt như nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương mại, tiền tệ… được phân tích tỉ mỉ, làm nổi bật mối quan hệ tương hỗ giữa chúng và với toàn bộ xã hội. Tác giả cũng chỉ ra những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội, bao gồm điều kiện tự nhiên, kỹ thuật sản xuất và chính sách kinh tế của triều đình.
Chuyển sang góc nhìn địa lý, chương năm, “Về địa lý lịch sử Việt Nam” của GS. Nguyễn Văn Huyên, khám phá mối quan hệ mật thiết giữa địa lý và lịch sử các triều đại phong kiến. Tác giả phân tích ảnh hưởng của địa hình, sông ngòi, biển cả… đến sự hình thành các trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, cũng như vai trò của địa lý trong việc mở rộng bờ cõi và bảo vệ đất nước.
Cuối cùng, chương sáu, “Về một số vấn đề lịch sử địa lý Việt Nam” do PGS.TS. Đặng Văn Sung phụ trách, đề cập đến một số vấn đề chuyên sâu liên quan đến lịch sử và địa lý Việt Nam. Từ dân tộc, ngôn ngữ, tôn giáo, phong tục tập quán của các dân tộc trên lãnh thổ Việt Nam từ thời cổ đến hiện đại, đến lãnh thổ, ranh giới, hành chính của các triều đại phong kiến trước thế kỷ XV, tất cả đều được tác giả xem xét và phân tích.
“Tập San Sử Địa Tập 1” không chỉ là tập hợp những nghiên cứu công phu, dựa trên các bằng chứng khảo cổ và sử liệu phong phú, mà còn là một nỗ lực đáng ghi nhận trong việc kết nối lịch sử và địa lý, góp phần làm sáng tỏ bức tranh toàn cảnh về đất nước Việt Nam. Mời bạn đọc cùng khám phá! Tuy nhiên, xin lưu ý, thông tin tác giả “Sinh Viên Đại Học Sư Phạm Sài Gòn Nhóm Giáo Sư” có sự khác biệt so với nội dung giới thiệu chi tiết các chương sách, trong đó nêu rõ tên các giáo sư đến từ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Đây là điểm cần được làm rõ để tránh nhầm lẫn cho bạn đọc.