“Thành Phố Và Lũ Chó” của Mario Vargas Llosa, một tác phẩm kinh điển của văn học Mỹ Latinh, đưa người đọc vào thế giới khắc nghiệt của Trường Quân sự Leoncio Prado ở Lima, Peru. Tại đây, những cậu bé 14-15 tuổi, những “chó con” mới vào trường, phải đối mặt với một thực tế tàn bạo: bạo lực và sự áp bức từ chính những học viên lớn tuổi hơn. Họ bị cuốn vào vòng xoáy của những trò hành hạ, những luật lệ bất thành văn, và sự phân biệt đối xử khắc nghiệt, tái hiện một xã hội Peru thu nhỏ đầy rẫy bất công và tệ nạn.
Tác phẩm tập trung vào một nhóm học viên năm thứ tư với những bí mật đen tối. Họ tham gia vào các vụ trộm cắp, trao đổi những phi vụ ngầm trong trường, và duy trì một hệ thống quyền lực ngầm dựa trên sự đe dọa và bạo lực. Một sự kiện châm ngòi cho chuỗi bi kịch trong truyện là vụ đánh cắp đề thi môn Hóa của Cava, một thành viên trong nhóm. Sự việc bị bại lộ, dẫn đến lệnh cấm trại cho toàn bộ học viên và cuộc truy tìm thủ phạm. Cava bị tố giác, và nhóm bí mật lên kế hoạch trả thù tàn nhẫn kẻ đã phản bội họ.
“Thành Phố Và Lũ Chó” không chỉ là câu chuyện về sự trưởng thành đầy đau đớn của những cậu bé trong môi trường quân sự khắc nghiệt, mà còn là bản cáo trạng mạnh mẽ đối với chế độ quân phiệt Peru, sự phân biệt chủng tộc, đẳng cấp xã hội và triết lý kẻ mạnh áp bức kẻ yếu. Tác phẩm đào sâu vào đời sống nội tâm phức tạp của những thanh niên mới lớn, nơi tình bạn, tình yêu, tình dục, lòng trung thành và phản bội đan xen vào nhau. Họ là nạn nhân của một xã hội thối nát, của một hệ thống giáo dục gieo rắc bạo lực và dối trá, đẩy họ vào vòng xoáy của sự buông thả, bài bạc, trộm cắp, và cả những tội ác.
Với lối kể chuyện đa tuyến, sử dụng thời gian đan xen giữa hiện tại và quá khứ, kết hợp với độc thoại nội tâm của các nhân vật, Vargas Llosa tạo nên một cấu trúc tiểu thuyết phức tạp nhưng đầy lôi cuốn. Ngôn ngữ sống động, chân thực, xen lẫn tiếng lóng của tuổi mới lớn, cùng với những trang miêu tả đầy bạo lực xen lẫn những khoảnh khắc trữ tình về tình yêu tuổi học trò, tất cả tạo nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống trong trường quân sự, vừa trần trụi, vừa thơ mộng, vừa u ám, vừa châm biếm.
Khi ra mắt năm 1963, “Thành Phố Và Lũ Chó” đã gây ra một cơn chấn động lớn trong xã hội Peru. Tác phẩm bị lên án, bị đốt bỏ hàng loạt bởi chính những người đại diện cho chế độ mà nó phê phán. Tuy nhiên, giá trị văn chương của tác phẩm đã được công nhận rộng rãi, được trao giải Biblioteca Breve, giải thưởng dành cho tác phẩm hư cấu hay nhất bằng tiếng Tây Ban Nha. “Thành Phố Và Lũ Chó” không chỉ là một tác phẩm xuất sắc của Mario Vargas Llosa, mà còn là một trong những tác phẩm mở đầu cho sự bùng nổ của tiểu thuyết Mỹ Latinh hiện đại, đánh dấu sự xuất hiện của một tài năng văn chương lớn.
