“Thối Thực Ký Văn” của danh thần Trương Quốc Dụng là một tác phẩm bút ký vô giá, hé lộ bức tranh toàn cảnh về Việt Nam thời Nguyễn (thế kỷ XVIII-XIX). Tựa như một bách khoa toàn thư thu nhỏ, bộ sách ghi chép tỉ mỉ và đa dạng về địa lý, lịch sử, văn hóa và nhiều khía cạnh khác của đất nước. Từ cương vực lãnh thổ đến phong tục tập quán địa phương, từ những sự kiện kỳ lạ đến các bài viết vặt vãnh thường nhật, tất cả đều được Trương Quốc Dụng ghi lại bằng ngòi bút tinh tế và kiến thức uyên bác tích lũy qua ba triều đại.
Tác phẩm gồm bốn quyển, được cấu trúc thành các mục riêng biệt, bao gồm: Trưng-Kỳ ghi lại những câu chuyện kỳ bí; Tạp Sự tập hợp các bài viết ngắn về đời sống thường ngày; Vật Loại cung cấp thông tin về động thực vật; Chế Độ khám phá các bản đồ cổ; Nhân Phẩm khắc họa chân dung các danh nhân đất Việt; Phong Vực miêu tả phong tục tập quán đặc sắc của từng vùng miền; và Cổ tích phụ Sơn xuyên kể những truyền thuyết xoay quanh đền chùa, núi sông. Sự phân chia này giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu những lĩnh vực mình quan tâm.
“Thối Thực Ký Văn” mang đậm phong cách bút ký của các tác giả Trung Hoa cổ đại, nhưng nội dung lại thấm đẫm hồn Việt. Được Trương Quốc Dụng soạn thảo vào khoảng năm 1849-1850, tác phẩm chưa từng được xuất bản chính thức mà chỉ lưu truyền qua các bản sao chép tay. Điều này dẫn đến sự khác biệt về nội dung giữa các phiên bản, đồng thời càng làm tăng thêm giá trị và sự quý hiếm của bộ sách. Bên cạnh “Thối Thực Ký Văn”, Trương Quốc Dụng còn để lại tập thơ chữ Hán “Trương Nhu Trung Thi Tập”, cho thấy sự nghiệp văn chương đa dạng và phong phú của ông.
Cuộc đời và sự nghiệp của Trương Quốc Dụng, một danh thần ba triều với kiến thức uyên thâm và đóng góp to lớn cho văn học đương thời, cũng là một câu chuyện đầy thú vị và bất ngờ. Việc khám phá “Thối Thực Ký Văn” không chỉ giúp bạn hiểu rõ hơn về lịch sử và văn hóa Việt Nam xưa, mà còn đưa bạn đến gần hơn với thế giới tinh thần phong phú của một trí thức lỗi lạc. Đặc biệt, sự tồn tại của một bản chép tay “huyền bí” tại phủ Thạch Hà, gắn liền với một gia đình họ Vũ Tá, càng kích thích sự tò mò và thôi thúc người đọc tìm hiểu, khám phá tác phẩm đặc biệt này. Hãy dành thời gian để đắm mình trong thế giới “Thối Thực Ký Văn”, bạn sẽ không khỏi ngạc nhiên trước những kiến thức thú vị và những câu chuyện hấp dẫn mà nó mang lại.