“Thượng Chi Văn Tập” là một bức tranh toàn cảnh về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Phạm Quỳnh, một nhà Nho yêu nước, am hiểu sâu sắc lịch sử và văn hóa Việt Nam. Được xuất bản lần đầu tại Hà Nội năm 1928, tuyển tập ba quyển này hội tụ tinh hoa văn chương của ông, trải dài từ những năm tháng làm quan cho đến khi về hưu.
Quyển thứ nhất, “Thượng Chi Văn”, tập hợp các bài văn xuôi, là lăng kính phản chiếu xã hội Việt Nam đương thời qua con mắt tinh tường của một quan chức. Phạm Quỳnh đã khéo léo khắc họa cuộc sống, con người và xã hội với những nét chấm phá độc đáo về lịch sử, địa lý, nhân vật lịch sử, phong tục tập quán và đạo đức xã hội. Độc giả sẽ có dịp ngược dòng thời gian, khám phá “Hà Nội đời xưa”, tìm hiểu “Lịch sử huyện Đông Ngàn”, “Lịch sử huyện Thanh Oai”… và nhiều địa danh lịch sử khác qua ngòi bút tài hoa của ông.
Sang đến quyển thứ hai, “Thượng Chi Thi”, ta bắt gặp một Phạm Quỳnh trữ tình và lãng mạn. Những vần thơ nhẹ nhàng, gần gũi với đời sống, là tiếng lòng của tác giả khi đối diện với thiên nhiên, là những tâm sự sâu kín, là lời tri ân gửi đến bằng hữu. “Mùa xuân ở quê”, “Đêm trăng quê nhà”, “Gửi bạn”… là những thi phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ giản dị mà tinh tế của Phạm Quỳnh.
Cuối cùng, “Thượng Chi Phú” khép lại bộ sách bằng những áng văn xuôi giàu chất tạo hình và nhạc điệu. Vẫn giữ cấu trúc của thể phú truyền thống, Phạm Quỳnh đã thổi hồn vào đó những cảm xúc dạt dào khi miêu tả cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử, con người và cuộc sống. “Phú sơn thủy”, “Phú đền Bà Triệu”, “Phú chợ Đồng Xuân”… hiện lên sống động, trữ tình, đưa người đọc vào một cuộc du ngoạn đầy màu sắc và thi vị.
“Thượng Chi Văn Tập” không chỉ là một tác phẩm văn học giá trị mà còn là nguồn tư liệu quý giá để tìm hiểu về lịch sử, địa lý, con người và phong tục tập quán của Việt Nam xưa. Tác phẩm khẳng định tài năng văn chương xuất sắc của Phạm Quỳnh, một trong những danh sĩ văn học Việt Nam thời kỳ giao thoa, đồng thời góp phần quan trọng vào việc nghiên cứu văn học cổ điển Việt Nam. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
