“Thuyết Công Lợi”, xuất bản lần đầu năm 1863, là tác phẩm kinh điển của triết gia, kinh tế gia và nhà chính trị người Anh John Stuart Mill, đặt nền móng cho lý thuyết đạo đức và chính trị dựa trên nguyên tắc công lợi. Là một trong những nhà tư tưởng hàng đầu của trường phái Utilitarianism, Mill tin rằng hành động đúng đắn nhất là hành động mang lại lợi ích lớn nhất cho số đông, với mục đích tối hậu là hạnh phúc. Tác phẩm này là một nỗ lực đầy tham vọng nhằm kiến tạo một xã hội công bằng và hạnh phúc dựa trên nguyên lý nền tảng này.
Mill lập luận rằng công lợi chính là thước đo để phán xét đúng sai của mọi hành động. Hành động có lợi cho đa số được xem là đúng, ngược lại, hành động chỉ phục vụ thiểu số là sai. Mục tiêu tối thượng của xã hội, theo Mill, là tạo dựng hạnh phúc và tiến bộ cho toàn thể công dân. Để đạt được điều này, xã hội phải đảm bảo quyền tự do cá nhân, bao gồm tự do ngôn luận, báo chí, hội họp và tôn giáo. Ông tin rằng chỉ khi được tự do, con người mới có thể phát huy tối đa tiềm năng và đóng góp vào sự tiến bộ chung.
Tuy nhiên, Mill cũng nhận thức được sự cần thiết của những giới hạn đối với tự do cá nhân. Ông cho rằng xã hội chỉ được phép can thiệp vào tự do cá nhân khi hành động của cá nhân gây hại cho người khác. Miễn là hành động đó không xâm phạm lợi ích của người khác, xã hội không nên can thiệp. Quan điểm này thể hiện sự cân bằng tinh tế giữa tự do cá nhân và trách nhiệm xã hội.
Bên cạnh đó, Mill cũng là người ủng hộ mạnh mẽ tự do kinh tế. Ông tin rằng một nền kinh tế tự do sẽ mang lại lợi ích tối đa cho xã hội, khuyến khích sự sáng tạo và năng suất lao động thông qua cạnh tranh lành mạnh. Đồng thời, ông chỉ trích chủ nghĩa bảo hộ, cho rằng nó kìm hãm sự phát triển kinh tế.
Một điểm nhấn quan trọng khác trong tác phẩm là vai trò của giáo dục và truyền thông. Mill khẳng định tầm quan trọng của việc tiếp cận kiến thức và thông tin đối với sự phát triển xã hội. Ông cho rằng công dân cần được trang bị kiến thức và thông tin để có thể tham gia đóng góp ý kiến xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Vì vậy, nhà nước cần đầu tư vào giáo dục công và đảm bảo tự do báo chí.
Tóm lại, “Thuyết Công Lợi” của John Stuart Mill là một công trình triết học đồ sộ, vẽ nên bức tranh về một xã hội tự do, công bằng và hạnh phúc dựa trên nguyên tắc công lợi. Tác phẩm này, với bản dịch của Đặng Đức Hiệp và hiệu đính của Nguyễn Hữu Liêm, không chỉ là một luận thuyết về đạo đức và chính trị, mà còn là một lời kêu gọi mạnh mẽ về quyền tự do cá nhân, trách nhiệm xã hội và tầm nhìn về một xã hội tiến bộ. Đây là một tác phẩm kinh điển mà bất kỳ ai quan tâm đến triết học, chính trị và xã hội đều nên đọc.
