Trong bối cảnh internet và truyền thông đang ngày càng chiếm lĩnh đời sống hiện đại, việc đọc sách dường như đang dần bị lu mờ. Giữa “rừng” báo chí dày đặc, hiếm hoi lắm mới tìm thấy một tờ báo dành sự quan tâm nghiêm túc và chỉn chu cho sách như Sài Gòn Tiếp Thị. Và Nguyễn Vĩnh Nguyên, tác giả của tập tản văn “Tivi, Xe Máy, Nhạc Chế, Chày Cối, Karaoke, Tăm Xỉa Răng và Những Thứ Khác”, chính là người đứng sau những đóng góp đáng quý ấy. Ông đều đặn xuất hiện trên các ấn phẩm với nhiều vai trò khác nhau, từ người đưa tin, người phỏng vấn tác giả, dịch giả, cho đến người phê bình, phân tích những tác phẩm đồ sộ cả về nội dung lẫn tầm vóc, như “Vũ trụ” của Carl Sagan, “Đường sống” của Lev Tolstoi, hay “Adolf Hitler – Chân dung một trùm phát xít” của John Toland. Để làm được điều đó, Nguyễn Vĩnh Nguyên chắc chắn đã dành rất nhiều thời gian đọc và nghiên cứu, trải rộng trên nhiều lĩnh vực từ văn học, văn hóa, lịch sử đến địa lý.
Tập tản văn này không chỉ đơn thuần là những bài viết về văn hóa, mà còn thể hiện rõ nét văn phong của một người đọc sách thực thụ, một người trân trọng từng câu chữ. Hầu như trong mỗi bài viết, Nguyễn Vĩnh Nguyên đều khéo léo lồng ghép trích dẫn từ một cuốn sách khác, dù là khi bàn về “tư duy mặt bằng” của người Việt, văn hóa cà phê Sài Gòn, hay thậm chí là những cuộc trò chuyện thường nhật trên xe máy. Những trích dẫn ấy được sử dụng một cách tinh tế, vừa đủ để làm giàu thêm cho nội dung, mà không hề lấn át giọng văn riêng của tác giả, tạo nên nét duyên dáng, thanh lịch cho từng trang viết, một điều đặc biệt đáng quý trong thời đại mà bất cứ ai cũng có thể tự nhận mình viết “tản văn” trên mạng xã hội.
Với kiến thức sâu rộng và sự quan sát tinh tế, Nguyễn Vĩnh Nguyên đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về đời sống văn hóa đương đại của người Việt Nam với nhiều phát hiện thú vị. Từ những quán karaoke ồn ào, nơi mọi người phải ghé sát tai nhau để trò chuyện, một hành động tưởng chừng như bất tiện lại trở thành cách hóa giải xung đột, cho đến nguồn gốc của “nhạc chế” được truy tìm về những ngày đầu của tân nhạc Việt Nam, với dẫn chứng từ “Bài ta theo điệu Tây” của Phạm Duy để minh chứng cho sự tồn tại lâu đời của dòng nhạc này. Hay như việc phân tích thói quen “ngậm tăm” của người Việt, tác giả đã dẫn chứng từ cả từ điển trực tuyến lẫn những lý thuyết của Freud, mở ra những góc nhìn đa chiều và đầy bất ngờ.
Dù bạn có đồng tình hay không với những phân tích và luận giải của Nguyễn Vĩnh Nguyên về văn hóa Việt Nam hiện đại, chắc chắn rằng những bài viết trong tập sách này sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm đọc thú vị và đáng suy ngẫm. Cuốn sách như một lời mời gọi bạn khám phá những điều quen thuộc dưới một góc nhìn mới mẻ, từ đó hiểu hơn về những nét độc đáo trong văn hóa và lối sống của người Việt Nam đương đại. Tác giả đã khéo léo kết nối những hiện tượng văn hóa tưởng chừng như rời rạc, từ tivi, xe máy, nhạc chế, chày cối, karaoke, tăm xỉa răng, thành một bức tranh tổng thể sống động và đầy màu sắc.